เป็นวันที่การเผยแผ่คำสอนเป็นครั้งแรกของพระพุทธเจ้า
เหตุการณ์ในวันอาสาฬหบูชานอกจากมีเรื่องของพระอัญญาโกณฑัญญะจะเป็นเรื่องมหัศจรรย์ของวันนี้แล้ว ยังเป็นวันที่สำคัญมากของพระพุทธศาสนา เพราะเป็นวันที่พระธรรมได้เผยแผ่ไปยังคนอื่นเป็นครั้งแรก คือปัญจวัคคีย์เป็นคนกลุ่มแรกที่ได้ฟังคำสอนที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบ พระธรรมได้หมุนไปจากพระองค์สู่ผู้อื่น (การหมุนเป็นลักษณะการเคลื่อนของวงกลม จึงกลายเป็นจักร หรือ จักกะในบาลี) แล้วผู้นั้นก็เข้าใจอย่างซาบซึ้งในคำสอน นับว่าเป็นการประสบความสำเร็จครั้งที่สองของพระพุทธเจ้าเลยทีเดียว (การประสบความสำเร็จครั้งแรกของพระพุทธเจ้าคือการตรัสรู้เรื่องอริยสัจ 4) ทั้งที่หลังการตรัสรู้แล้วพระองค์ไม่กล้าที่จะเผยแผ่คำสอนนี้เลย จนกระทั่งท้าวสหัสบดีพรหมต้องมาอาราธนา ขอร้องให้พระพุทธเจ้าเผยแผ่คำสอนอันเป็นความจริงของโลกนี้ เพื่อโปรดสัตว์ผู้มีดวงตามืดบอดได้เห็นธรรม (เหตุการณ์นี้เป็นที่มาของบทอาราธนาพระธรรมก่อนที่พระสงฆ์จะเทศนาอีกด้วย)
วนกลับมาเรื่องของพระอัญญาโกณฑัญญะต่อ
เมื่อพระอัญญาโกณฑัญญะรวมทั้งปัจญวัคคีย์คนอื่นเป็นภิกษุแล้ว ก็ช่วยพระพุทธเจ้าเผยแผ่คำสอน ตัวอย่างเช่น พระอัสสชิที่บิณฑบาตจนพระสารีบุตรเกิดความเลื่อมใสแล้ว ชวนพระโมคคัลลานะมาบวชเพื่อศึกษาคำสอนในสำนักของพระพุทธเจ้า เป็นต้น พระอัญญาโกณฑัญญะปลีกวิเวกไปปฏิบัติธรรมในป่าหิมวัตจนกระทั่งถึงวันที่ต้องละสังขาร จึงเดินทางมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อทูลลาเข้านิพพาน พระพุทธเจ้าตรัสถาม “เธอจะละสังหารที่ไหน” พระอัญญาโกณฑัญญะว่า “จะกลับไปละสังขารยังที่พำนักในป่าหิมวัต”หลังจากพระอัญญาโกณฑัญญะละสังขาร โดยปกติช้างในป่าจะเป็นผู้ดูแลนำผลไม้และน้ำบ้วนปากมาถวาย แต่เมื่อรุ่งเช้าไม่เห็นพระอัญญาโกณฑัญญะออกมาเดินจงกลม ไม่ออกมารับผลไม้ที่นำมาถวายไว้ ช้างตนหนึ่งใช้งวงเปิดประตูกุฎิดู จึงทราบว่าพระเถระสิ้นบุญแล้ว จึงนำร่างของพระอัญญาโกณฑัญญะท่องไปทั่วป่าหิมวัตด้วยความโศกเศร้า
พระอินทร์ทรงเห็นดังนั้นจึงโปรดให้พระวิษณุกรรมเนรมิตเรือนยอดขึ้น แล้วนำร่างของพระอัญญาโกณฑัญญะนอนบนเรือนยอดเหาะไปทั่วสวรรค์และพรหมโลก เหล่าเทวดาและพรหมรู้จึงกระทำการบูชาพระเถระด้วยเครื่องหอมนานา เหตุที่เป็นเช่นนี้เพราะพระอัญญาโกณฑัญญะเคยสร้างเรือนยอดประดับประดาพระเจดีย์ ที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุแห่งพระปทุมุตระพุทธเจ้า จากนั้นเทวดาเนรมิตจิตกาธาน (เมรุเผาศพ) ขึ้น เพื่อเผาร่างของพระอัญญาโกฑัญญะ ร่างของพระเถระกลายเป็นพระธาตุ ลอยกลับไปหาพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงรับพระธาตุของพระอัญญาโกณฑัญญะไว้ในพระหัตถ์ เจดีย์ก็ปรากฏขึ้นจากแผ่นดิน พระองค์ทรงบรรจุพระธาตุนี้ไว้ในพระเจดีย์นั้นสืบมา (ไม่ทราบเจดีย์ที่ประดิษฐานพระธาตุของพระอัญญาโกณฑัญญะอยู่ที่ไหน เพราะเหตุการณ์ที่ยกมาเล่านี้ปรากฏอยู่ในอรรถกถาโกณฑัญญสูตร)
ที่มา :
โกณฑัญญสูตร www.84000.org
อรรถกถาโกณฑัญญสูตร www.84000.org
ภาพ :
บทความน่าสนใจ
เอตทัคคะ หมวดภิกษุ ตอน พระอัญญาโกณฑัญญะ
อีกมุมของ เจมส์ – มาร์ พระเอกวัยใสหัวใจธรรมะ
บทสวดธัมมจักกัปปวัตตนสูตร (แปล)
พิศพระธรรม 1,200 วินาที ณ พิพิธภัณฑ์พระพุทธศาสนา วัดเทพศิรินทราวาส
ชีวิตสุดขั้วของ ตุ๊ก-ดวงตา ตุงคะมณี จากทุกข์ กลายเป็นสุขได้เพราะธรรมะ
