แก้โรคซึมเศร้า

Before & After เคล็ดลับบอกลา แก้โรคซึมเศร้า

ซึมเศร้า จัดเป็นโรคร้ายอันดับสามที่คุกคามคนทั่วโลก โดยองค์การอนามัยโลกคาดการณ์ว่า ในปี 2563 สถิติการเจ็บป่วยของโรคนี้จะขยับขึ้นมาเป็นอันดับสองรองจากโรคหัวใจและหลอดเลือด และอาจแซงไปเป็นอันดับหนึ่งได้ในอีกไม่กี่ปีหลังจากนั้น เราจึงนำวิธีการรับมือ แก้โรคซึมเศร้า ของท่านหนึ่งมาให้ได้อ่านกันค่ะ  

แด่ฉันที่เป็นโรคซึมเศร้า        

ชีวจิต ขอหยิบยกประสบการณ์ของเพื่อนร่วมโลกใบใหญ่ผู้เข้มแข็ง คุณไขศรี วิสุทธิพิเนตร หรือ คุณหญิง ผู้ชนะการประกวดรางวัลนายอินทร์อะวอร์ด ประจำปี 2557 ประเภทสารคดียอดเยี่ยม จากหนังสือ เรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ที่ถ่ายทอดเรื่องราวสะเทือนอารมณ์แฝงแง่คิดเกี่ยวกับช่วงชีวิตที่ป่วยเป็นโรค ซึมเศร้า คุณหญิงป่วยเป็น “โรคซึมเศร้า” นานกว่า 7 ปี โดยได้ดูแลตัวเองแบบลองผิดลองถูกบางครั้งล้มเหลวจนท้อแท้สิ้นหวัง แต่ยังกัดฟันสู้จนสามารถก้าวข้ามช่วงเวลาอันแสนเจ็บปวดนั้นมาได้ กระทั่งกลายเป็นคนใหม่ที่เข้มแข็ง เธอยินดีถ่ายทอดประสบการณ์ของตนเองทั้งก่อนและหลังการรักษาเพื่อเป็นคู่มือในการสู้โรค ซึมเศร้า ซึ่งจะสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องและช่วยให้ผู้ป่วยทุกคนสามารถเอาชนะโรคซึมเศร้าได้  

รู้จักโรคซึมเศร้า              

โรคซึมเศร้าเกิดจากการที่บุคคลต้องประสบสถานการณ์อันเลวร้ายต่าง  ในชีวิต ทำให้เกิดผลเสียต่ออารมณ์ ความรู้สึก เช่น เกิดความเศร้า โดยอารมณ์เศร้าที่เกิดขึ้นนั้นเป็นอยู่นานโดยไม่มีทีท่าว่าจะดีขึ้น และยังเกิดผลเสียต่อสุขภาพกายตามมา เช่น มีอาการนอนไม่หลับ เบื่ออาหาร น้ำหนักลดลงมาก หมดความสนใจต่อโลกภายนอกจนไม่คิดอยากมีชีวิตอยู่อีกต่อไป      

<< อ่านต่อหน้าที่ 2 >>

1. ความร่วมมือและจิตใจที่มุ่งมั่น

การจะพิชิตโรคซึมเศร้าได้นั้น ผู้ป่วยจำเป็นต้องเข้าใจอาการของโรคและพร้อมที่จะเรียนรู้ความผิดปกติต่าง  เพื่อสามารถให้ความร่วมมือกับแพทย์ในการรักษาได้อย่างเต็มที่

BEFORE

หลังจากสูญเสียลูกจากภาวะครรภ์ไม่สมบูรณ์ประสบความล้มเหลวในชีวิตคู่ ปัญหาความสัมพันธ์ ระหว่างคุณหญิงกับพ่อแม่ที่เรื้อรังมาเนิ่นนานรวมทั้งปัญหาสุขภาพจากอาการหายใจเร็วเกินไป(Hyperventilation Syndrome) ซึ่งเป็นการแสดงออกของร่างกายเมื่อเกิดเรื่องกระทบจิตใจหรืออารมณ์ซึ่งเป็นมาตั้งแต่วัยรุ่น ปัญหาเหล่านี้มีผลต่อจิตใจอย่างมหาศาลทำให้เธอกลายเป็นคนเก็บตัว ไม่อยากพบเจอใครไม่อยากทำงาน ความผิดปกตินี้ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันมาก เธอจึงตัดสินใจไปพบจิตแพทย์และคุณหมอได้วินิจฉัยว่า เธอป่วยเป็นโรคซึมเศร้า ทันทีที่เข้ารับการบำบัด สมองของเธอเต็มไปด้วยคำถาม ความไม่เข้าใจ ทั้งตัวโรค ตนเองหรือแม้กระทั่งคนรอบข้าง ดังที่เธอกล่าวในหนังสือ เรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ว่า “…ไม่เข้าใจในการรักษาโรคจิตเวช ไม่เข้าใจโรคที่ตัวเองเป็นว่ามันคืออะไร เกิดจากอะไร และเริ่มต่อต้านการรักษา ต่อต้านการกินยา” สาเหตุหลักๆ ที่ทำให้เธออยากยอมแพ้โรคซึมเศร้า เพราะยาทำให้เกิดอาการข้างเคียงค่อนข้างมาก (ซึ่งจะลงรายละเอียดในหัวข้อต่อไป) การทำจิตบำบัดก็ไม่ทำให้คุณหญิงรู้สึกว่ากำลังได้รับการรักษา “เกือบชั่วโมงกับการบำบัด ช่วงท้ายๆ ฉันเริ่มไม่สนใจและไม่จำแล้วว่านักจิตบำบัดพูดอะไรมันเบื่อ ไม่อยากฟัง ไม่รู้จะทำไปทำไม ไม่อยากร้องไห้ให้ใครเห็น ร้องไห้แล้วมันเหนื่อย มันล้ามันหดหู่ การทำจิตบำบัดจึงเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ไม่เข้าใจและไม่อยากทำอีก” เพราะความไม่เข้าใจทำให้การรักษาในรอบแรกไม่ประสบความสำเร็จ เธออยากล้มเลิกการรักษาซึ่งทำให้อาการของเธอยิ่งแย่ลง

AFTER

เมื่อต้องจมอยู่กับอาการซึมเศร้าเป็นเวลานาน คุณหญิงจึงอยากเอาชนะโรคร้ายนี้ให้ได้ ซึ่งทำให้เธอเล็งเห็นความผิดพลาดจากการบำบัดรอบแรก นั่นก็คือ ความไม่รู้และความไม่เข้าใจ เธอจึงใช้เวลาว่างหาข้อมูล ปรับทัศนคติ และคุยกับหมอให้มากขึ้นจนทราบว่า เธอมีอาการของโรคซึมเศร้าแบบอารมณ์สองขั้ว หรือ Bipolar Disorder Type II จึงทำความเข้าใจกับโรคนี้และเปิดใจรับการรักษามากขึ้น “ประสบการณ์การรักษาพอจะบอกได้ว่า ผู้ป่วยอย่างเราต้องหมั่นสังเกตอาการข้างเคียงของตัวเองอยู่เสมอ จดบันทึกไว้เลยยิ่งดี แล้วนำกลับมาคุยกับหมอ หมอจะได้ปรับยาให้เหมาะสมและมีผลข้างเคียงน้อยที่สุด” คุณหญิงพยายามจดบันทึกอาการต่างๆ สังเกตร่างกายและจิตใจตัวเองอยู่เสมอ ทำให้การพูดคุยกับหมอในการบำบัดรอบสองเต็มไปด้วยความเข้าใจตัวเธอเองก็มีส่วนร่วมในการบำบัดมากขึ้น อย่างที่เธอได้เขียนไว้ในหนังสือเรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ว่า “…ไม่ใช่เป็นแค่คนไข้ที่รอหมอสั่งยาให้กินอย่างเดียว…” “…วันนี้ฉันเริ่มรู้สึกต่างออกไป กระตือรือร้นไปพบหมอน้อยลง หมอค่อยๆ ถูกลดความเป็นคนสำคัญในชีวิตลงไป พอสารภาพออกมา หมอกลับบอกว่า มันเป็นสัญญาณดี ไม่ใช่ไม่ดี แสดงให้เห็นว่าฉันสามารถดำเนินชีวิตปกติได้โดยไม่ต้องมีการทำจิตบำบัด…” ความสำเร็จอยู่ใกล้แค่เอื้อมเหมือนเห็นแสงสว่างที่ปลายอุโมงค์ นับว่าเป็นก้าวที่ยิ่งใหญ่ ก่อนที่เพื่อนผู้เข้มแข็งคนนี้จะบอกลาโรคซึมเศร้า      

<< อ่านต่อหน้าที่ 3 >>

2. ยานั้นสำคัญไฉน

โรคซึมเศร้าไม่ได้เกิดจากภาวะจิตใจที่ผิดปกติเพียงอย่างเดียว แต่มีอาการป่วยทางกายด้วย ยาจึงเข้ามามีบทบาทในการรักษาพอสมควร โรคซึมเศร้าแบบอารมณ์สองขั้ว (Bipolar Disorder Type II)       คือ โรคซึมเศร้าที่ไม่ได้มีแค่อารมณ์ซึมเศร้าอย่างเดียว ในทางกลับกันเวลาไม่เศร้าจะร่าเริง เบิกบาน คึกคักเกินเหตุ คนส่วนใหญ่มักเข้าใจผิดว่าคนเป็นโรคซึมเศร้าเพราะมีความอ่อนแอแฝงอยู่ในตัวตน แต่ความจริงแล้วคนที่ดูเข้มแข็ง คึกคัก ร่าเริง ไฮเปอร์ ก็มีโอกาสเป็นโรคซึมเศร้าได้สูงโดยเฉพาะแบบอารมณ์สองขั้ว

BEFORE

การรักษาด้วยยาในระยะแรกๆ ส่งผลต่อชีวิตประจำวันค่อนข้างมาก เธอมีอาการท้องผูกรุนแรงและผิวแห้ง จนมีความรู้สึกต่อยาที่ใช้รักษาโรคซึมเศร้าในแง่ร้าย ดังที่เธอเล่าในหนังสือ เรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ว่า “…ยายังทำให้มีอาการท้องผูกอย่างหนัก จากเป็นคนถ่ายยากอยู่แล้ว แต่ไม่เคยท้องผูกนานเกินสามวัน กลายเป็นท้องผูกอยู่นานเกือบสองสัปดาห์ทรมานเพราะท้องอืด แล้วยังมีอาการปากแห้ง คอแห้ง ฉันรำคาญอาการท้องผูกมาก… “…ฉันเข้าใจเหมือนอีกหลายคนที่ชอบพูดว่า หมอให้ยากล่อมประสาททำให้เบลอ ง่วง จะได้ไม่ต้องคิดอะไรมาก มันก็ไม่เศร้าและไม่คิดอะไรมากจริงๆ (เพราะเวลาส่วนใหญ่หมดไปกับการนอน) แล้วก็ยังเชื่อเหมือนอีกหลายคนว่า ยาทำลายสมอง ทำให้ความจำแย่ลง คิดอะไรไม่ออก เป็นสาเหตุให้ทำงานใช้ความคิดสร้างสรรค์แบบเคยทำไม่ได้…” เมื่อไม่เข้าใจโรคและการรักษาดีพอ ประกอบกับนิสัยที่ไม่ชอบกินยาอยู่แล้ว แถมมีอาการท้องผูกอย่างหนักร่วมด้วย คุณหญิงจึงต่อต้านการกินยาและตัดสินใจหยุดยาเอง และการหยุดยาโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์นี้เอง ทำให้เธอต้องพบกับผลเสียที่ร้ายแรง “หลังจากหยุดยาฉันร้องไห้หนักมากกว่าเดิม ร้องแบบเหมือนจะขาดใจตาย มีอาการเกรี้ยวกราด หงุดหงิดง่าย โมโหแรงมากถึงขั้นร้องกรี๊ดๆ ทะเลาะกับแม่ถี่ขึ้น จากเดิมที่ทะเลาะกันบ่อยอยู่แล้ว บางครั้งก็ทำลายข้าวของ จำได้ว่า เคยนั่งเอาค้อนทุบเครื่องบันทึกเทป ทุบๆๆ จนมันแตกเป็นเสี่ยงและรู้สึกสะใจ” การหยุดยาส่งผลให้เธอแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวซึ่งกลายเป็นช่องทางให้อารมณ์คุกรุ่นที่เก็บไว้ระเบิดออกมา ปัญหาที่เกิดขึ้นนี้เหมือนกับการสะดุดล้มครั้งใหญ่ที่เกือบทำให้เธอท้อแท้ ล้มเลิกการรักษา

AFTER

เมื่อคุณหญิงปรับทัศนคติเรื่องยาแล้วหันมาเรียนรู้เกี่ยวกับโรคและกระบวนการรักษามากขึ้นจึงค้นพบว่า ยามีความสำคัญอย่างมากสำหรับผู้ป่วยโรคซึมเศร้า เธอเล่าไว้ในหนังสือ เรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ว่า “…หมออธิบายไว้ว่า ยารักษาอาการซึมเศร้าไม่ได้ทำลายสมอง กลับช่วยปกป้องสมองด้วยซ้ำ…และอธิบายเพิ่มว่า โรคซึมเศร้ายังเกี่ยวข้องกับสารเคมีหรือสารสื่อประสาทในสมอง (Neurotransmitter) อีก 3 ชนิด ซึ่งล้วนเกี่ยวข้องกับการควบคุมอารมณ์ความรู้สึกของคนเราทั้งนั้น นั่นคือเซโรโทนิน (Serotonin) โดพามีน (Dopamine) และนอร์เอพิเนฟริน (Norepinephrine) และหากเกิดความแปรปรวนไม่สมดุลจะส่งผลต่ออารมณ์ความรู้สึกต่างๆ” จากการพูดคุยกับคุณหมอนี้เอง ทำให้คุณหญิงเข้าใจว่า โรคซึมเศร้าเกิดจากสารสื่อประสาททำงานผิดปกติ และยารักษาโรคซึมเศร้า สามารถปรับระดับสารสื่อประสาท ที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดให้กลับสู่สมดุลได้ จึงช่วยให้ผู้ป่วยสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างเป็นปกติ ในการบำบัดรอบสอง เธอจึงเปิดเผยถึงอาการข้างเคียงต่างๆ กับหมออย่างตรงไปตรงมาแล้วให้คุณหมอปรับเปลี่ยนยาให้เหมาะสมแทนการลดยาหรือหยุดยาเอง “สุดท้ายหมอเลยเปลี่ยนยาอีกตัวหนึ่งให้แทนซึ่งค่อนข้างถูกโรคกับฉัน อาการข้างเคียงอย่างปากคอแห้ง ผิวแห้ง หรือท้องผูกหายไป นอนหลับดีขึ้น” เมื่อไม่ต่อต้านการรักษา แล้วหันมาพูดคุยกับคุณหมอสม่ำเสมอ และไม่มองข้ามอาการข้างเคียงต่างๆ จึงช่วยให้เธอเข้าใจขั้นตอนการรักษาและช่วยให้การรักษาด้วยยาครั้งนี้ประสบความสำเร็จ      

<< อ่านต่อหน้าที่ 4 >>

3. สิ้นรักและศรัทธาในมนุษย์

สำหรับใครหลายคนความรักเป็นสิ่งสวยงาม ซึ่งคุณหญิงโหยหามาตลอด เพราะพื้นฐานครอบครัวที่ไม่อบอุ่น พ่อกับแม่ทะเลาะเบาะแว้งกันบ่อยจนถึงขั้นลงไม้ลงมือ มิหนำซ้ำแม่ยังรักและใส่ใจน้องชายมากกว่าเธอ เมื่อไม่ได้รับความรักจากครอบครัว เธอจึงแสวงหาความรักจากผู้อื่นเพื่อเติมเต็มช่องว่างภายในใจมาโดยตลอด BEFORE คุณหญิงบอกว่า เธอเป็นคนขี้เหงามาก ช่วงวัยรุ่นเริ่มดิ้นรนอยากมีแฟน พอมีแฟนก็จะติดแฟนมาก แต่ไม่เคยคบใครนานเกินหนึ่งปี เพราะมักจะเบื่อและขอเลิกกับเขาไปเอง ส่วนใหญ่จะขอเลิกเมื่อถึงจุดที่รู้ว่าเขารักเธอแน่ ๆ แล้ว บางคนถึงขั้นคาดหวังการแต่งงานมีครอบครัว ถ้าความสัมพันธ์เดินมาถึงจุดนี้ เธอจะรีบหยุดทันที เพราะคิดว่า เลิกรักตอนที่เขายังรักเธออยู่ดีกว่าการเป็นคนไม่ถูกรักในวันข้างหน้า ซึ่งเธอบอกว่าเป็นความคิดที่เห็นแก่ตัวมาก เมื่อเธอตั้งครรภ์กับคนที่เธอคิดว่าจะใช้ชีวิตด้วย กลับต้องผิดหวังเพราะผู้ชายคนนั้นเปลี่ยนไปและไม่สนใจเธอ คุณหญิงจึงทุ่มเทความรักทั้งหมดให้กับลูก เพราะมั่นใจว่าสามารถเลี้ยงลูกได้เอง แต่เธอกลับต้องผิดหวังและเสียใจอย่างรุนแรง เมื่อลูกซึ่งเป็นทุกสิ่งทุกอย่างของชีวิตกลับจากไปตอนเธอตั้งครรภ์ได้ 4 เดือน บวกกับคนที่เธอไว้ใจมาโกงเงินไป ทำให้เธอยิ่งรู้สึกเสื่อมศรัทธาในมนุษย์มากขึ้น ซึ่งเธอกล่าวไว้ในหนังสือ เรื่องเล่าจากยอดภูเขาน้ำแข็ง ว่า “การเสื่อมศรัทธามันลึกยิ่งกว่าความเศร้า มันรู้สึกว่าการมีชีวิตอยู่ต่อไปท่ามกลางผู้คนก็ไร้ซึ่งความวางใจเราจะโดนทำร้ายอีกเมื่อไรไม่รู้ เพราะฉะนั้นอย่าอยู่เลย ตายเสียดีกว่า”ส่งผลให้อาการซึมเศร้าของเธอยิ่งทวีความรุนแรงจนคิดฆ่าตัวตายหลายครั้ง

AFTER

หลังผ่านประสบการณ์อันเลวร้ายและอาการซึมเศร้ามาได้ มุมมองเรื่องความรักและความสัมพันธ์ของคุณหญิง ก็เปลี่ยนไปจากเดิมมาก เธอบอกว่า ความสัมพันธ์กับบุคคลในครอบครัวดีขึ้นมาก เพราะการมองโลกตามความเป็นจริงอย่างมีเหตุผลช่วยให้เธอทำใจยอมรับสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นได้ เมื่อได้อ่านจดหมายที่พ่อเขียนไว้ก่อนเสียชีวิต จึงทำให้เธอเข้าใจและรักพ่อมากขึ้น ส่วนเรื่องที่แม่ลำเอียงรักน้องมากกว่าเธอ ก็เข้าใจแม่มากขึ้นว่า ท่านคงมีปัญหาบางอย่างในใจและยอมรับได้โดยไม่รู้สึกเสียใจเหมือนก่อน เธอใช้เหตุผลในเรื่องของความรักมากกว่าอารมณ์ สามารถอยู่คนเดียวได้อย่างมีความสุขและไม่กลัวความเหงาเหมือนก่อน หากมีใครเข้ามาในชีวิตจะใช้เหตุผลพิจารณามากขึ้น ซึ่งเธอยอมรับว่ามีกำแพงที่สูงขึ้นและมีระยะห่างกับคนที่เข้ามา แต่ไม่ถึงขั้นปิดกั้นตัวเองโดยมองโลกตามความเป็นจริง ไม่คาดหวังไม่ยึดติด ซึ่งทำให้ใจเธอมีสุข ไม่เป็นทุกข์ เพราะรู้จักปล่อยวาง      

<< อ่านต่อหน้าที่ 5 >>

4. ลูกที่ลืมไม่ได้

จากที่กล่าวไปก่อนหน้าว่าคุณหญิงต้องสูญเสียลูกไปเพราะครรภ์ไม่สมบูรณ์ เป็นเหตุให้แพทย์ต้องยุติการตั้งครรภ์ “ลูก” จึงกลายเป็นเมล็ดพันธุ์เล็กๆ ที่ฝังลึกอยู่ในจิตใจ ทำให้เธอจมจ่อมอยู่กับความเศร้า ต่อให้วันเวลาผ่านไปนานเท่าใดเธอก็ยังไม่สามารถตัดความคิดถึงและความรู้สึกผิดที่มีต่อลูกออกไปได้เสียที BEFORE “…ภาพที่ยังติดตามาถึงตอนนี้คือหน้าของลูก เราขอดูตอนลูกออกมาเมื่อคืน อยากเห็นหน้า จำหน้าไว้ตลอดชีวิต คิดถึงลูกมาก อยากให้เขายังอยู่ในท้องเรา อยากเห็นเขาออกมา ได้เลี้ยง ได้อุ้ม ได้กอด… “…เรามึนๆ เกาะลูกกรงสักพักรู้สึกมีอะไรปรู๊ดออกมาเลย กดเรียกพยาบาล เขามาดูและบอกว่าเด็กออกมาแล้ว เป็นผู้ชาย หนักเกือบสามร้อยกรัม เราขอดูลูก อยากจำหน้าไว้ตลอดไป รู้ว่าจะไม่มีวันลืมหน้าลูกไปตลอดชีวิต ลูกตัวยาวประมาณห้าหกนิ้ว แขนขาเป็นปกติทุกอย่างจนเรารู้สึกผิดมาก เพราะเขาไม่ได้ผิดปกติอะไรเลย แต่เราต่างหากเป็นคนผิด…” คือเนื้อหาในบันทึกประจำวันของคุณหญิง ช่วงที่กำลังจะเสียลูกไป ซึ่งเต็มไปด้วยความรู้สึกผิดและคำกล่าวโทษตัวเอง เหตุการณ์นี้เองที่ทำให้เธอยังคงเพรียกถึงสมบัติแท้จริงเพียงอย่างเดียวที่มีในชีวิตนั่นก็คือ “ลูก” ปมฝังใจเรื่องลูกจึงทำให้คุณหญิงออกจะขยาดการเริ่มต้นซึ่งเป็นอีกหนึ่งเรื่องที่เธอต้องข้ามผ่านไปให้ได้ ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับการใช้ยารักษาโรคซึมเศร้า    ศาสตราจารย์ นายแพทย์มาโนช หล่อตระกูล แพทย์ประจำภาควิชาจิตเวชศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ได้กล่าวถึงการใช้ยารักษาโรคซึมเศร้าไว้ดังนี้

1. อาการของโรคไม่ได้หายทันทีที่กินยา โดยส่วนใหญ่แล้วจะใช้เวลาประมาณ 1 - 2สัปดาห์ขึ้นไปอาการจึงจะดีขึ้น
2. ยาทุกชนิดทำให้เกิดอาการข้างเคียงได้ จึงควรใช้ยาตามขนาดและกินตามเวลาที่แพทย์สั่งเท่านั้น
3. ผู้ป่วยจำนวนไม่น้อยไม่กล้ากินยาซึ่งมีปริมาณมากตามที่แพทย์สั่งหรือกินบ้างหยุดบ้าง เพราะกลัวว่าจะติดยา หรือกลัวว่ายาจะไปสะสมอยู่ในร่างกาย แต่ความจริงแล้วยารักษาโรคซึมเศร้าไม่ทำให้เกิดการติดยา ถ้าขาดยาแล้วมีอาการไม่สบายนั่นเป็นเพราะยังไม่หาย การกินๆ หยุดๆ หรือกินไม่ครบขนาด ทำให้การรักษาไม่ได้ผลและทำได้ยากมากขึ้น

AFTER    

การบ้านชิ้นแรกที่คุณหญิงได้รับเมื่อเข้ารับการบำบัดรอบสองคือ “จดหมายลาลูก” โดยใช้วิธีเขียนเพื่อระบายสิ่งที่ติดค้างในใจของเธอต่อลูกออกมา “ฉันรู้สึกใจหายกับการบอกลาคนที่อยู่ในใจฉันมาตลอดห้าปี” นี่คือความรู้สึกของคุณหญิงก่อนจะรวบรวมความกล้าจรดปลายปากกาถึงลูกที่ล่วงลับ “…ต้องขอบคุณลูกมากที่ทำให้แม่ได้เผชิญกับช่วงเวลาที่อ่อนแอที่สุดและช่วงเวลาแห่งความสูญเสีย เพื่อให้แม่มีโอกาสเป็นคนเข้มแข็งมากขึ้น… “สุดท้ายอยากบอกว่า ขอให้ลูกไปอยู่ในภพภูมิที่ดี เราไม่จำเป็นต้องกลับมาเจอ หรือไม่อยากขอให้ต้องกลับมาเป็นลูกแม่อีกเพื่อให้โอกาสกับแม่ แต่ขอให้ลูกได้เจอกับสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับลูก ไม่ว่าสิ่งนั้นจะเป็นอะไรก็ตาม” ถ้อยคำอำลาในจดหมายบ่งบอกว่าคุณหญิงสามารถยอมรับความเจ็บปวดที่ผ่านมาในอดีตได้แล้ว ไม่มีจิตที่อยากเหนี่ยวรั้งลูกที่จากไปแล้วเอาไว้กับตัวอีกต่อไป จิตใจของเธอเต็มไปด้วยความปรารถนาดีและปล่อยวางความผิดพลาด เมื่อเธอยอมปล่อยมือจากอดีต ขาทั้งสองจึงสามารถก้าวมายืนในปัจจุบันและเผชิญหน้ากับโรคซึมเศร้าได้อย่างเข้มแข็งขึ้น      

<< อ่านต่อหน้าที่ 6 >>

เพื่อให้ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามีอาการดีขึ้น เรามี คำแนะนำสำหรับผู้ดูแลและผู้ป่วย ดังต่อไปนี้ Dos

1. หลีกเลี่ยงคำพูดที่ทำให้ผู้ป่วยยิ่งรู้สึกหดหู่ เช่นน่าสงสารจัง ทำตัวน่าเบื่อจัง เป็นโรคซึมเศร้าจริงหรือคิดไปเองหรือเปล่า เป็นต้น
2. ให้ผู้ป่วยทำกิจกรรมที่ชอบและรู้สึกดี เช่น เดินเล่นที่สวนสาธารณะ ไปเที่ยวทะเล ชวนเพื่อนมาที่บ้าน
3. หากผู้ป่วยพูดถึงเรื่องอยากตาย อย่าบอกว่า อย่าคิดมาก ให้เลิกคิด หรืออย่าสร้างความเดือดร้อนให้คนอื่นแต่ควรให้ผู้ป่วยพูดระบายออกมาจะช่วยให้สภาพจิตใจดีขึ้น
4. ในช่วงที่ผู้ป่วยมีอาการซึมเศร้ามาก หากยังทำอะไรไม่ได้ ควรให้พักผ่อนดีกว่าบังคับให้ทำอะไรโดยที่ยังไม่พร้อม

Don’ts

1. คิดว่าตนเองไม่มีค่า ไม่มีใครสนใจ รู้สึกสิ้นหวังต้องรับความกดดันเพียงผู้เดียว
2. เก็บตัวอยู่คนเดียว เอาแต่หมกมุ่นครุ่นคิดเรื่องเดิมซ้ำ ๆ
3. ตั้งเป้าหมายในการทำงานและการปฏิบัติตัวที่ยากเกินไป หากกำลังมีอาการป่วย ควรพักผ่อนร่างกายและจิตใจ การกระตุ้นตนเองมากไปจะทำให้ตัวเองรู้สึกแย่ที่ทำไม่ได้อย่างที่หวัง
4. ไม่กินอาหาร อดนอน และไม่ออกกำลังกาย
5. นาฬิกาชีวิตที่ผิดพลาด

สิ่งหนึ่งที่ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าและไบโพลาร์ต้องประสบพบเจอกันทุกคนคือ ความผิดปกติในการนอนหลับ

BEFORE

คุณหญิงบอกว่า เธอเป็นคนไม่มีวินัย ชอบทำอะไรตามใจตนเองมาโดยตลอด มีเวลานอนที่ไม่ปกติ นึกอยากนอนตอนไหนก็นอน ไม่อยากนอนก็ไม่นอน โดยที่ไม่ได้คำนึงถึงผลเสียต่อสุขภาพ เธอบอกว่า ตอนอายุยังน้อย การนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพออาจไม่ส่งผลให้เห็นชัดเจนนัก แต่พออายุมากขึ้น บวกกับผลกระทบจากโรคและการรักษา ส่งผลให้สมองทำงานช้าลงความจำแย่มาก เกิดความเครียดง่ายขึ้นกว่าเดิม และน้ำหนักขึ้น เมื่อเธอได้ปรึกษาคุณหมอและศึกษาหาข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องการนอนหลับ จึงพบคำอธิบายว่า ตามธรรมชาติร่างกายจะหลั่งสารเมลาโทนินที่ทำงานได้ดีในความมืดมิดยามกลางคืน ซึ่งช่วยให้หลับสนิทและตื่นขึ้นมาอย่างสดชื่นในตอนเช้า แต่หากเรายังทำงานอยู่ภายใต้แสงสว่างในยามค่ำคืน ร่างกายจะหลั่งสารเมลาโทนินผิดปกติ ส่งผลให้โรคซึมเศร้ากำเริบมากขึ้น คุณหญิงจึงต้องสร้างวินัยในการนอนให้เป็นปกติ ซึ่งมีส่วนช่วยให้อาการโรคซึมเศร้าดีขึ้น เมื่อคุณหญิงค่อยๆ ปรับนาฬิกาชีวิตหรือจังหวะชีวภาพ (Biological Rhythms) ด้วยการปรับพฤติกรรมสุขภาพของตัวเองให้มีวินัยมากขึ้น กิจวัตรประจำวันของเธอก็เปลี่ยนไป คือ เข้านอนตั้งแต่สี่ทุ่มและตื่นตีห้าเป็นประจำ เพื่อให้ทันเวลาเข้างานซึ่งเธอบอกว่ายังไม่เคยไปทำงานสายเลยสักครั้ง การเข้านอนเร็วและตื่นเช้าจนเป็นกิจวัตร ช่วยให้เธอรู้สึกสดชื่นเพราะได้พักผ่อนอย่างเพียงพอ ส่งผลให้สมองปลอดโปร่งทำงานได้อย่างคล่องแคล่ว มีอารมณ์เบิกบาน สดใส นอกจากนี้ยังช่วยให้ผิวพรรณดูสวยสดใสขึ้นอีกด้วย ทุกวันนี้คุณหญิงสามารถอยู่ร่วมกับโรคซึมเศร้าได้อย่างมีความสุข ทั้งยังเข้าใจอารมณ์ ความรู้สึก รวมทั้งการกระทำของตนเองและคนรอบข้างมากขึ้น ต้องขอบคุณการบำบัดและความเข้าใจโรคที่มีส่วนช่วยให้เธอได้ชีวิตปกติกลับคืนมา และหวังว่า เรื่องพิเศษ ในปักษ์นี้จะเป็นแรงใจหนุนนำให้เพื่อนที่ร่วม (โรค) เผชิญหน้ากับอาการซึมเศร้าเอาชนะไปด้วยกัน   จาก คอลัมน์เรื่องพิเศษ นิตยสารชีวจิต ฉบับ 392

---

บทความน่าสนใจอื่นๆ

ชนะเครียด หยุด โรคซึมเศร้า เราทำได้

อาหารต้านโรคซึมเศร้า ปรับอารมณ์ด้านลบสู่ด้านบวก

ข่าวดราม่า ทำป่วยโรคซึมเศร้า

ติดตาม ชีวจิต ในช่องทางต่างๆ ได้ที่