วัคซีนโควิด
วัคซีน “แอสตร้าเซนเนก้า” ป้องกันการติดเชื้อโควิดโอมิครอน สูงถึง 73%
วัคซีน “แอสตร้าเซนเนก้า” ป้องกันการติดเชื้อโควิดโอมิครอน สูงถึง 73% ผลการศึกษาประสิทธิผลของวัคซีนป้องกันโรคโควิด-19 ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ โดยทีมวิจัยจากคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่และคณะ1 พบว่าวัคซีนป้องกันโควิด-19 ของแอสตร้าเซนเนก้ามีประสิทธิผลในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 สายพันธุ์โอมิครอน หลังการฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ของแอสตร้าเซนเนก้าเป็นวัคซีนเข็มกระตุ้นที่สี่ หลักฐานการใช้จริงจากทั่วโลกแสดงให้เห็นว่า วัคซีนป้องกันโควิด-19 ของแอสตร้าเซนเนก้า มีประสิทธิผลของวัคซีน (Vaccine Effectiveness, VE) อยู่ที่ 73% (95% ช่วงความเชื่อมั่น [CI] 48-89%) ในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 สายพันธุ์โอมิครอนที่สามารถแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็ว เมื่อได้รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 ของแอสตร้าเซนเนก้าเป็นวัคซีนเข็มกระตุ้นที่สี่ โดยไม่ขึ้นกับชนิดของวัคซีนที่ได้รับก่อนหน้า1 โดยผู้วิจัยระบุว่า ผลการศึกษานี้เป็นข้อมูลชุดแรกที่ประเมินประสิทธิผลของวัคซีนป้องกันโควิด-19 แบบสูตรไขว้ (Heterologous) สี่เข็ม 1 ผลการวิจัยดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์แบบฉบับ preprint ใน Research Square ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า วัคซีนป้องกันโควิด-19 เข็มกระตุ้นที่สี่ทุกชนิดที่ทำการศึกษามีประสิทธิผลในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 สายพันธุ์โอมิครอนสูงถึง 75% (VE 75%, 95% CI 71-80%) โดยประสิทธิผลของวัคซีนป้องกันโควิด-19 ของแอสตร้าเซนเนก้านั้นอยู่ที่ 73% ซึ่งถือว่าอยู่ในระดับใกล้เคียงกับวัคซีน mRNA อื่นๆ ที่ทำการศึกษาในงานวิจัยนี้ซึ่งมีค่าประสิทธิผลอยู่ที่ 71% (VE 71%, 95% CI 59-79%) โดยประสิทธิผลของวัคซีนดังกล่าวถูกปรับเพื่อขจัดอิทธิพลจากตัวแปรต่างๆ ได้แก่ อายุ เพศ เวลาการรับวัคซีนตามปฏิทิน และประเภทของสูตรวัคซีนที่ได้รับก่อนหน้า1 ศาสตราจารย์เกียรติคุณ นพ. ดร. สุวัฒน์ จริยาเลิศศักดิ์ คณบดีคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวว่า “การศึกษานี้ได้แสดงให้เห็นถึงข้อมูลที่สำคัญว่า วัคซีนป้องกันโควิด-19 เข็มกระตุ้นที่สี่ไม่ว่าจะเป็นชนิดใดก็ตาม มีประสิทธิผลในการช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 สายพันธุ์โอมิครอนที่สามารถระบาดได้อย่างรวดเร็ว […]
เคลียร์ชัดๆ วัคซีนเข็มกระตุ้น จะฉีดหรือไม่ฉีดดี
เคลียร์ชัดๆ วัคซีนเข็มกระตุ้น จะฉีดหรือไม่ฉีดดี และจะส่งผลต่อร่างกายอย่างไร วัคซีนเข็มกระตุ้น ควรฉีดเลยดีไหม หรือจะรอ Variant-Specific Vaccines ตอบชัด โดยรักษาการผู้อำนวยการกองผลิตวัคซีนจากไวรัส ฝ่ายชีววัตถุ องค์การเภสัชกรรม จำเป็นไหมที่ต้องฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น การฉีดวัคซีนกระตุ้นคือการสร้างภูมิคุ้มกันหลังได้รับวัคซีนชุดแรกแล้ว เนื่องจากเมื่อระยะเวลาผ่านไป ระดับภูมิคุ้มจากวัคซีนชุดแรกจะค่อยๆ ลดลง ประกอบกับการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่น่ากังวล ซึ่งรุนแรงและติดต่อได้ง่ายกว่าสายพันธุ์ดั้งเดิม ทำให้วัคซีนที่ได้รับมาก่อนหน้านี้มีประสิทธิภาพในการป้องกันลดลง การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น หรือที่หลายคนเรียกติดปากว่า เข็ม 3 จึงมีความสำคัญ ภก.ดร.นรภัทร ปีสิริกานต์ รักษาการผู้อำนวยการกองผลิตวัคซีนจากไวรัส ฝ่ายชีววัตถุ องค์การเภสัชกรรม อธิบายว่า แม้องค์การอนามัยโลกได้ขอให้ชะลอการฉีดเข็มกระตุ้นออกไป เพื่อกระจายวัคซีนเข็มแรกให้ทั่วถึงครอบคลุมประชากรทั่วโลกโดยเฉพาะประเทศที่ยากจนให้มากที่สุดก่อน แต่ตั้งแต่ไตรมาสที่ 3 ของปีนี้ หลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา อิสราเอล สิงคโปร์ อินโดนีเซีย หรือแม้กระทั่งประเทศไทยเอง ได้เริ่มฉีดเข็ม 3 แล้ว เนื่องจากมีจำนวนผู้เสียชีวิตเพิ่มขึ้นจากการระบาดของสายพันธุ์เดลต้า และภูมิคุ้มกันจากการฉีดวัคซีน 2 เข็ม “เอาไม่อยู่” แล้ว ใครบ้างที่ควรฉีดเข็ม 3 ก่อน […]
แพทย์ตอบทุกคำถาม เด็กกับวัคซีน mRNA
แพทย์ตอบทุกคำถาม เด็กกับวัคซีน mRNA เมื่อวัยเรียนต้องฉีด จะดีไหม เด็กกับวัคซีน mRNA ดีจริงไหม อันตรายหรือไม่ ควรตัดสินใจยังไงดี วันนี้เรามีทีมแพทย์มาไขข้อข้องใจให้กับทุกคนคงปฏิเสธไม่ได้ว่า แม้แต่ในหมู่ผู้ใหญ่การเลือกรับวัคซีนโควิด 19 ที่ถูกคิดค้นและพัฒนาออกมาอย่างรวดเร็วที่สุดในประวัติศาสตร์การแพทย์นั้น นับเป็นการตัดสินใจที่ค่อนข้างน่าหนักใจสำหรับหลายคน เนื่องจากต้องอาศัยข้อมูลหลายอย่าง ทั้งเรื่องประเภทวัคซีน โรคประจำตัว ประโยชน์ ความเสี่ยง และอื่น ๆ มาประกอบการตัดสินใจ ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกใจนัก หากประชาชนจะเกิดข้อสงสัยในเรื่องความปลอดภัยของการรับวัคซีนโควิด19 ในกลุ่มเยาวชนวัย 12 – 18 ปี ที่กำลังทยอยได้รับวัคซีนป้องกันโควิด 19 ชนิด mRNA อยู่ในขณะนี้ เพื่อเป็นตัวช่วยให้ผู้ปกครองและเยาวชนที่กำลังลังเลในการเข้ารับวัคซีน mRNA ได้มีการนำเสนอข้อมูลหลากหลายแง่มุมเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนป้องกันโควิด 19 ในกลุ่มเยาวชนอายุ 12 – 18 ปี จากกิจกรรมเสวนาออนไลน์ One Health in the Virtual Park ของเครือข่ายมหาวิทยาลัยสุขภาพหนึ่งเดียวแห่งประเทศไทย (THOHUN) ที่จัดขึ้นมาเพื่อพูดคุยเกี่ยวกับประเด็นด้านสุขภาพอย่างต่อเนื่อง […]
การเดินทางของวัคซีน: จากการวางแผนสู่การปฏิบัติการกระจายวัคซีนไปยังประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก
การเดินทางของวัคซีน: จากการวางแผนสู่การปฏิบัติการกระจายวัคซีนไปยังประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก เป็นที่ชัดเจนแล้วว่าหนึ่งในทางออกจากวิกฤตโควิด-19 คือวัคซีน และการที่จะสร้างภูมิคุ้มกันในระดับสูง จำเป็นที่จะต้องมีการฉีดวัคซีนราวหนึ่งหมื่นล้านโดสทั่วโลกภายในสิ้นปี 2564[1] ตัวเลขดังกล่าวบ่งชี้ถึงความท้าทายครั้งใหญ่ด้านลอจิสติกส์อย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน[2] สถานการณ์การแพร่ระบาดตอกย้ำถึงบทบาทที่สำคัญของเครือข่ายลอจิสติกส์ระหว่างประเทศในการรองรับระบบซัพพลายเชนให้ดำเนินงานได้อย่างต่อเนื่องจนถึงการจัดส่งสิ่งของจำเป็นถึงปลายทาง วันนี้ ประเทศไทยได้รับวัคซีนไฟเซอร์ไบออนเทคแล้วรวม 3.5 ล้านโดส ซึ่งขนส่งโดยดีเอชแอล เอ๊กซ์เพรส โดยในจำนวนนี้เป็นวัคซีน 2 ล้านโดสที่มาถึงไทยในวันที่ 29 กันยายน จนถึงปัจจุบันดีเอชแอลได้จัดส่งวัคซีนโควิด-19 กว่า 1 พันล้านโดสไปยัง 160 ประเทศทั่วโลก นับได้ว่าดีเอชแอลมีบทบาทสำคัญในการผลักดันเรื่องนี้มาตลอด บริษัทได้ส่งมอบบริการที่รวดเร็ว และน่าเชื่อถือสำหรับการขนส่งวัคซีนซึ่งมีข้อกำหนดที่เข้มงวดในการรักษาระดับอุณหภูมิที่เหมาะสม เพื่อให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ในการเชื่อมต่อผู้คนและยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้คนให้ดียิ่งขึ้น ดีเอชแอลจะยังเดินหน้าพัฒนาโครงสร้างการขนส่งแบบควบคุมอุณหภูมิ (cold chain infrastructure) ทำงานร่วมกับเครือข่ายระดับโลกที่แข็งแกร่ง เพิ่มพูนความรู้ด้านลอจิสติกส์ และประสบการณ์ของพนักงานดีเอชแอลอย่างต่อเนื่อง โลกจะสามารถเอาชนะการแพร่ระบาดได้เร็วเพียงใดนั้นขึ้นอยู่กับ “การกระจายวัคซีนอย่างมีประสิทธิภาพ” ดีเอชแอลดำเนินการอย่างจริงจังตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมาในการสร้างและขยายเครือข่ายระดับโลกสำหรับการขนส่งด้านวิทยาศาสตร์ชีวภาพและการสินค้าเพื่อสุขภาพ (Life Sciences & Healthcare – LSH) และตอนนี้ถึงเวลาที่ต้องเริ่มจริงจังกับการแก้ไขอุปสรรคด้านลอจิสติกส์ในอนาคตอันใกล้ จากผลการศึกษาของดีเอชแอลเรื่อง Revisiting Pandemic Resilience โครงสร้างระบบลอจิสติกส์และความสามารถในการรองรับสถานการณ์แพร่ระบาดเป็นสิ่งที่ยังคงต้องรักษาระดับคุณภาพไว้ เพราะประชากรโลกยังคงต้องการวัคซีนถึง […]
หมอแนะ วิธีสังเกตภาวะลิ่มเลือดอุดตัน และเกล็ดเลือดต่ำ รู้ให้ชัดก่อนฉีดวัคซีนโควิด
หมอแนะ วิธีสังเกตภาวะลิ่มเลือดอุดตัน และเกล็ดเลือดต่ำ รู้ให้ชัดก่อนฉีดวัคซีนโควิด รศ.นพ.นภชาญ เอื้อประเสริฐ สาขาวิชาโลหิตวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เปิดเผยว่า ปัจจุบันประเทศไทยมีผู้ฉีดวัคซีนโควิด-19 ไปแล้วกว่า 30 ล้านคน และกำลังเร่งฉีดวัคซีนเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับประชาชนทั่วประเทศ แต่หลายคนยังคงมีข้อกังวลเกี่ยวกับความปลอดภัยของวัคซีนโควิด-19 และอาการไม่พึงประสงค์หลังฉีดวัคซีน ดังนั้น เราจึงควรรู้ วิธีสังเกตภาวะลิ่มเลือดอุดตัน หลังฉีดวัคซีนโควิด-19 หรือ VITT (Vaccine-Induced Immune Thrombotic Thrombocytopenia) รศ.นพ.นภชาญกล่าวว่า ภาวะลิ่มเลือดอุดตันเป็นสาเหตุสำคัญของการเสียชีวิตในคนปกติ ซึ่งโรคหลอดเลือดแดงที่หัวใจอุดตัน หลอดเลือดแดงที่สมองอุดตัน และหลอดเลือดดำที่ขาอุดตัน เป็นภาวะลิ่มเลือดอุดตันที่พบบ่อยที่สุด 3 ลำดับแรกในประชากรทั่วไป โดยปัจจัยเสี่ยงสำคัญของภาวะลิ่มเหลือดอุดตันในหลอดเลือดแดงที่หัวใจและสมองซึ่งเป็นภาวะที่พบบ่อยที่สุดมีหลายประการ ได้แก่ ความสูงอายุ ความอ้วน การสูบบุหรี่ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง และปัจจัยทางพันธุกรรม ขณะที่ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำที่ขาเป็นภาวะหลอดเลือดดำอุดตันที่พบบ่อยที่สุด ปัจจัยเสี่ยงสำคัญได้แก่ สูงอายุ อ้วน การไม่ขยับเขยื้อนเป็นเวลานาน มะเร็ง ฮอร์โมนเพศหญิง (ยาคุมกำเนิด การตั้งครรภ์) และปัจจัยทางพันธุกรรม […]
รู้จัก กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อาการไม่พึงประสงค์จากวัคซีน mRNA
รู้จัก กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ อาการไม่พึงประสงค์จากวัคซีน mRNA ช่วงนี้หลายๆ บ้านน่าจะกำลังศึกษาผลของการฉีดวัคซีนในเด็ก เพื่อตัดสินใจให้บุตรหลายรับวัคซีนดีหรือไม่ เพราะหนึ่งในผลกระทบของวัคซีน mRNA ที่เกิดขึ้นในเด็กและน่ากลัวที่สุดก็คือ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ซึ่งเมื่ออาทิตย์ที่แล้วก็เพิ่งมีข่าวว่าเกิดขึ้นในเมืองไทย แต่โชคดีที่รักษาหายแล้ว แต่อาการนี้จะเป็นอย่างไร เดี๋ยวชีวจิตจะเล่าให้ฟังค่ะ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ คืออะไร เป็นอาการที่กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ทำให้การบีบตัวของกล้ามเนื้อเพื่อส่งเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ลดลง และมีผลทำให้การนำไฟฟ้าของหัวใจผิดปกติ เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะได้ โดยปกติแล้วภาวะนี้เกิดขึ้นได้ด้วยหลายปัจจัยเช่นไวรัส การใช้สารเสพติด หรือแม้แต่ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน รวมทั้งเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบจากวัคซีน สำหรับสาเหตุที่มาจากการฉีดวัคซีนนั้นในปัจจุบันยังไม่ทราบต้นตอที่ชัดเจนว่าเป็นเพราะตัววัคซีนเอง หรือสารประกอบที่ทำให้ภูมิต้านทานไปทำร้ายกล้ามเนื้อหัวใจ โดยมากแล้วภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบเนื่องมาจากวัคซีนนี้พบมากในเด็กชายอายุ 12 – 17 ปี โดยมีโอกาสเกิด 32.4 คน ต่อ 1 ล้านคน และมักพบในการฉีดโดสที่ 2 มากกว่า อาการ – เจ็บหน้าอก แน่นหน้า – เหนื่อยง่าย หายใจสั้นลง – ใจสั่น ใจเต้นรัว […]
ชวนรู้จัก วัคซีน Novavax อีกหนึ่งวัคซีนโควิดที่น่าจับตามอง
รู้จักกับ วัคซีน Novavax กันดีกว่า อย่างที่รู้กันว่า วัคซีน Novavax เป็นอีกหนึ่งวัคซีนที่ใช้เทคโนโลยีน่าสนใจ และน่าจับตาในการจะมาเป็นหนึ่งในวัคซีนโควิดที่มีประสิทธิภาพในอนาคต วันนี้เลยจะชวนมาทำความรู้จักและดูความคืบหน้าของวัคซีนนี้กันค่ะ เกี่ยวกับ NVX-CoV2373 NVX-CoV2373 เป็นวัคซีนแบบใช้โปรตีนที่อยู่ระหว่างการทดลอง วางโครงสร้างโดยใช้ลำดับพันธุกรรมของไวรัส SARS-CoV-2 ซึ่งเป็นต้นเหตุของโรคโควิด-19 วัคซีน NVX-CoV2373 สร้างขึ้นโดยใช้เทคโนโลยีอนุภาคนาโนลูกผสมของNovavax เพื่อสร้างแอนติเจนที่มาจากโปรตีนหนาม (S) ของไวรัสโคโรนา เสริมฤทธิ์ด้วย Matrix-M™ แบบใช้ซาโปนินสิทธิบัตรของNovavax เพื่อยกระดับการตอบสนองทางภูมิคุ้มกัน และกระตุ้นให้เกิดแอนติบอดีลบล้างในระดับสูง NVX-CoV2373 ประกอบด้วยแอนติเจนโปรตีนบริสุทธิ์ที่ไม่เพิ่มจำนวนและไม่ทำให้เป็นโรคโควิด-19 โดยในการทดลองระยะพรีคลินิกนั้น NVX-CoV2373 ก่อให้เกิดแอนติบอดีที่ขัดขวางไม่ให้โปรตีนหนามยึดเกาะกับตัวรับเซลล์ และให้การคุ้มครองต่อการติดเชื้อและโรค วัคซีนดังกล่าวทนต่อผลข้างเคียงได้ดี และกระตุ้นให้เกิดการตอบสนองของแอนติบอดีในการทดลองทางคลินิกเฟส 1/2 ปัจจุบัน NVX-CoV2373 อยู่ระหว่างการประเมินประสิทธิภาพในการทดลองเฟส 3 ทั้งสิ้น 2 โครงการ ได้แก่ โครงการทดลองในสหราชอาณาจักรที่แสดงให้เห็นว่าวัคซีนมีประสิทธิภาพ 96.4% ต่อสายพันธุ์ดั้งเดิม, 86.3% ต่อสายพันธุ์ B.1.1.7 (อัลฟา) และ 89.7% โดยรวม ส่วนอีกโครงการคือการทดลอง […]
ไขปัญหาทำไมยังไม่ฉีด วัคซีนโควิดในเด็ก พร้อมวิธีรับมือสำหรับผู้ปกครอง
ไขปัญหา วัคซีนโควิดในเด็ก ทำไมยังฉีดไม่ได้! เรื่องการฉีดวัคซีนโควิดในเด็กดูเหมือนว่าเป็นเรื่องร้อนใจของพ่อแม่ผู้ปกครอง แต่ทำไมนะเด็กๆ ถึงยังไม่ได้ฉีดสักที วันนี้แอดจะมาเล่าให้ฟัง พร้อมบอกวิธีปฏิบัติตัวของผู้ปกครองในระหว่างที่เด็กยังไม่ได้ฉีดวัคซีนค่ะ สาเหตุแรกที่ทำให้เด็กๆ อายุต่ำกว่า 18 ปียังไม่ได้ฉีดนั้นก็มาจากในช่วงต้นยังไม่มีการทดสอบวัคซีนในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี ทำให้ไม่มีผลการศึกษาว่าเด็กในวัยดังกล่าวเมื่อได้รับวัคซีนแล้วจะมีผลเช่นไร แต่ขณะนี้มีผลทดสอบออกมาแล้ว และในปัจจุบันประเทศสหรัฐอเมริกาได้ฉีดวัคซีนไฟเซอร์ให้กับเด็กอายุตั้งแต่ 12 – 17 ปี ในขณะที่เด็กอายุ 12 ปีลงมานั้นกำลังอยู่ในระหว่างการอนุมัติใช้ สำหรับประเทศอังกฤษนั้นก็กำลังจะมีการประชุมหารือเรื่องการฉีดวัคซีนให้แก่เด็กเช่นเดียวกัน สาเหตุที่สองคือ โรคที่เกิดขึ้นหลังการฉีดวัคซีนโควิด แม้ว่าจำนวนเด็กอายุตั้งแต่ 12 – 17 ปี ที่ติดเชื้อโควิดจะสูงขึ้น แต่หลายประเทศยังรีรอที่จะฉีดวัคซีนให้แก่เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี นั่นก็เพราะมีการศึกษาพบว่าเด็กที่ได้รับวัคซีนครบ 2 เข็ม มีโอกาสเสี่ยงเกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบนั่นเอง ซึ่งนี่เป็นความเสี่ยงที่พบได้ในอัตรา 1 ใน 5 หมื่นคนและมักพบในเด็กชายมากกว่าเด็กหญิง ในขณะเดียวกันก็มีศึกษาแล้วว่า แม้เด็กๆ เหล่านี้จะติดโควิด แต่เพราะความแข็งแรงของภูมิคุ้มกันร่างกาย ก็ทำให้อาการไม่รุนแรง จึงเป็นข้อถกเถียงกันว่าหรือเราไม่ควรนำเด็กๆ เหล่านี้ไปเสี่ยงกับการฉีดวัคซีนที่อาจส่งผลต่อกล้ามเนื้อหัวใจ ซึ่งมีผลรุนแรงกว่าการติดเชื้อโควิด […]
Pfizer 3 เข็ม ดีจริง ป้องกันติดเชื้อ และป้องกันป่วยหนักได้
Pfizer 3 เข็ม ดีจริง สถิติจากกระทรวงสาธารณสุขอิสราเอล เผยแล้ว ป้องกันติดเชื้อ และป้องกันป่วยหนักได้ดีกว่าการฉีด 2 เข็ม กระทรวงสาธารณสุขอิสราเอลเผย วัคซีนป้องกัน Covid-19 เข็มที่ 3 ของ Pfizer เพิ่มการป้องกันการติดเชื้อและอาการรุนแรงในกลุ่มอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปอย่างมีนัยสำคัญ เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ได้รับเพียง 2 เข็ม ข้อมูลการศึกษาของ Gertner Institute และ KI Institute พบว่า ในกลุ่มอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปการปกป้องของวัคซีน 10 วันหลังจากฉีดเข็มที่ 3 สูงกว่าหลังจากฉีดเข็มที่ 2 ถึง 4 เท่า และป้องกันอาการรุนแรงและการเข้ารักษาในโรงพยาบาลได้มากกว่า 5-6 เท่า ข้อมูลดังกล่าวสอดคล้องกับสถิติของ Maccabi ผู้ให้บริการด้านสาธารณสุขที่เป็นหนึ่งในหลายองค์กรที่ฉีดวัคซีนเข็มที่ 3 เพื่อป้องกันการระบาดของสายพันธุ์เดลตาในอิสราเอล ก่อนหน้านี้กระทรวงสาธารณสุขอิสราเอลประกาศว่าภูมิคุ้มกันจากวัคซีนจะค่อยๆ ลดลงหลังจากเวลาผ่านไป โดยชาวอิสราเอลที่ได้รับวัคซีนแล้วและมีอาการรุนแรงอยู่ในกลุ่มอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปและมีโรคประจำตัวอยู่แล้ว ทั้งนี้ […]
โรคโควิด-19 กับอาการทางผิวหนัง ที่ไม่ควรมองข้าม (ตอนที่ 2) ผื่นหลังวัคซีน
โรคโควิด-19 กับอาการทางผิวหนัง ตอนที่ 2 วันนี้เรามาบทความ โรคโควิด-19 กับอาการทางผิวหนัง ตอนที่ 2 ต่อจาก บทความเดิม ซึ่งคราวนี้จะพูดถึงอาการทางผิวหนังที่อาจเกิดขึ้นหลังรับวัคซีนโควิด-19 มาอ่านรายละเอียดกันค่ะ ว่าด้วยผื่นหลังวัคซีน เราทุกคนคงเคยได้รับวัคซีนกันมาหลายตัว เช่น วัคซีนคอตีบ บาดทะยัก ไอกรน โปลิโอ หัด หัดเยอรมัน คางทูม ไข้หวัดใหญ่ และอื่น ๆอีกมากมาย วัคซีนทำหน้าที่กระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายเพื่อป้องกันไม่ให้เป็นโรคหรือลดความรุนแรงของโรค ไม่ต้องเข้าโรงพยาบาลหรือเสียชีวิต บางครั้งหลังจากได้รับวัคซีนอาจมีอาการข้างเคียงเฉพาะบริเวณที่ฉีด ได้แก่ อาการปวด บวม แดง ร้อน หรืออาจมีอาการทั่ว ๆไป เช่น ไข้ต่ำ ๆ อ่อนเพลีย ปวดเวียนศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว มีผื่น เป็นต้น อาการเหล่านี้พบได้ทุกวัคซีน ซึ่งไม่รุนแรงและหายได้เองมักพบ 1–3 วันหลังฉีดและไม่เกิน 7 วัน วัคซีนโควิด-19 ก็คล้ายกับวัคซีนอื่น ๆ จากข้อมูลของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ระบุว่าตั้งแต่เริ่มฉีดวัคซีนวันที่ […]
รู้ไหมทำไมอาการตอบสนอง “วัคซีนโควิด” ถึงแตกต่างกัน?
รู้ไหมทำไมอาการตอบสนอง “วัคซีนโควิด” ถึงแตกต่างกัน? ในยามที่ประชากรไทยเริ่มทยอยเข้ารับวัคซีนโควิด-19 อย่างต่อเนื่อง ซึ่งการฉีดวัคซีน โควิด 19 ของประเทศไทยมีเป้าหมายเพื่อลดอัตราการป่วยและเสียชีวิต เพื่อปกป้องระบบสุขภาพของประเทศ และเพื่อขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ โดยให้คนไทยทุกคนได้รับวัคซีนที่มีคุณภาพ ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพ แน่นอนว่า หลังเข้ารับวัคซีนแล้วก็ย่อมพบ “อาการไม่พึงประสงค์” หรือ “ผลข้างเคียง” อื่นๆ ตามมา อาการข้างเคียงชั่วคราว เช่น อาการปวดศีรษะ เหนื่อยล้า และมีไข้ เป็นสัญญาณว่าระบบภูมิคุ้มกันของมุษย์เรากำลังทำงาน ซึ่งเป็นการที่ร่างกายตอบสนองต่อวัคซีนตามปกติ และเป็นเรื่องที่พบเห็นทั่วๆ ไป นายแพทย์ ปีเตอร์ มาร์คส์ หัวหน้าฝ่ายงานวัคซีนขององค์การอาหารและยาสหรัฐฯ ซึ่งมีอาการเหนื่อยล้าหลังจากที่ฉีดวัคซีนเข็มแรก แนะนำว่า หลังจากที่ฉีดวัคซีนแล้ว ไม่ควรทำกิจกรรมอะไรที่ต้องใช้กำลังมากๆ เพราะระบบภูมิคุ้มกันของมนุษย์เราจะมีกลไกหลักอยู่สองอย่าง และกลไกแรกจะเริ่มทำงานทันทีที่ร่างกายตรวจพบสิ่งแปลกปลอมที่เข้ามาในร่างกาย โดยเซลล์เม็ดเลือดขาวจะรวมตัวกันอยู่ในบริเวณนั้น ทำให้เกิดการอักเสบจนทำให้เกิดอาการหนาวสั่น ปวดเมื่อย เหนื่อยล้า ตลอดจนผลข้างเคียงอื่น ๆ ทั้งนี้ ขั้นตอนการตอบสนองอย่างรวดเร็วของระบบภูมิคุ้มกันของมนุษย์เรามักจะลดลงตามอายุ ซึ่งนั่นเป็นเหตุผลหนึ่งที่คนอายุน้อยกว่ารายงานผลข้างเคียงมากกว่าผู้สูงอายุ นอกจากนี้ วัคซีนบางชนิดอาจสามารถกระตุ้นปฏิกิริยาได้มากกว่าชนิดอื่นๆ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ทุกคนมีการตอบสนองแตกต่างกัน หากผู้ที่ฉีดวัคซีนไม่มีอาการอะไรเลยในหนึ่งหรือสองวันหลังจากที่ฉีดวัคซีนทั้งสองเข็ม ก็ไม่ได้หมายความว่าวัคซีนไม่ทำงาน […]
แพทย์อธิบาย ทำไม ก่อน-หลัง ฉีดวัคซีน ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ
แพทย์อธิบาย ทำไม ก่อน-หลัง ฉีดวัคซีน ควรดื่มน้ำให้เพียงพอ จัดว่าเป็นอีกหนึ่งคำแนะนำที่น่าสนใจ ว่าควรดื่มน้ำก่อนและหลังรับวัคซีนโควิด-19 (ความจริงก็ทุกๆ การฉีดวัคซีน) แต่สงสัยไหม เพราะอะไรการดื่มน้ำถึงช่วยลดอาการไม่พึงประสงค์หลังฉีดวัคซีนได้ เรามีคำอธิบายจากแพทย์มาฝากค่ะ การดื่มน้ำ กับอาการข้างเคียง คุณหมออัลลิสัน ไวน์แมน ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคติดเชื้อ แนะนำให้ผู้รับวัคซีนดื่มน้ำอย่างเพียงพอก่อนรับวัคซีน และไม่ควรรับวัคซีนขณะหิวหรือกระหายน้ำ ด้านนายแพทย์โรเบิร์ต ควิกลี่ ผู้อำนวยการท้องถิ่นของ International SOS Assistance and MedAire ระบุว่า “การดื่มน้ำไม่เพียงพออาจทำให้ผลข้างเคียงของวัคซีนรุนแรงขึ้นได้” ทำไมน้ำจึงสำคัญ ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค (CDC) ตั้งข้อสังเกตว่า การบริโภคน้ำช่วยให้ร่างกายรักษาอุณหภูมิปกติ ปกป้องเนื้อเยื่อที่บอบบาง กำจัดของเสียออกทางปัสสาวะและเหงื่อ ช่วยการเคลื่อนไหวของลำไส้ คุณมีแนวโน้มต้องการน้ำมากขึ้นเมื่อมีภาวะอาเจียนและท้องเสีย และเป็นไข้ ซึ่งเป็นอาการข้างเคียงของวัคซีนที่อาจเกิดขึ้นได้ และร่างกายจะสูญเสียน้ำพอสมควรเมื่อมีไข้ การดื่มน้ำทั้งก่อนและหลังรับวัคซีนจึงเป็นสิ่งจำเป็น ทั้งนี้ยังพบอาการหมดสติหลังรับวัคซีนได้เช่นกัน ทางด้านเดวิด โวฮ์ล อาจารย์คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยนอร์ธแคโรไลนากล่าวว่า อาการข้างเคียงหลังฉีดวัคซีน เช่น หมดสติ ไม่ใช่ปัญหาที่ต้องวิตกกังวลมากเพราะสามารถป้องกันด้วยการดื่มน้ำและนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอก่อนถึงวันรับวัคซีน บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ สร้างภูมิคุ้มกันด้วยวัคซีนเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าที่สุด! เปิด 4 […]
เปิด 4 ขั้นตอน กว่าจะได้ วัคซีนโควิด-19 ที่ปลอดภัยเพียงพอ ต้องผ่านอะไรบ้าง
4 ขั้นตอน กว่าจะเป็น วัคซีนโควิด-19 ต้องผ่านอะไรบ้าง ในปัจจุบัน มี วัคซีนโควิด-19 หลากหลายยี่ห้อสู่ท้องตลาด วัคซีนเหล่านี้ไว้ใจได้มากน้อยแค่ไหน แล้วเขาผ่านขั้นตอนอะไรบ้างที่จะการันตีความปลอดภัยให้กับประชากรโลกส่วนใหญ่ที่ต้องฉีดเข้าไป มาอ่านกันเลยค่ะ ขั้นตอนผลิตวัคซีน สำหรับวัคซีนและยาใหม่ที่จะถูกคิดค้นขึ้นมาสักตัว ต้องผ่านการทดสอบมากมายเพื่อประเมินระดับความปลอดภัยและประสิทธิภาพของยาและวัคซีน โดยจะต้องถูกทดสอบในห้องแล็บ และทดสอบกับสัตว์ ก่อนที่จะนำมาใช้ทดสอบกับคน หรือเรียกว่า ระดับพรีคลีนิก ส่วนในขั้นคลินิก (Clinical Testing) หรือทำการทดลองในคน แบ่งเป็น 4 ระยะ ระยะที่ 1 ทดสอบกับอาสาสมัครที่สุขภาพแข็งแรง เพื่อทดสอบความปลอดภัยและความทนทาน มากกว่าประสิทธิภาพของตัวยา ระยะที่ 2 ทดสอบกับผู้ป่วย อย่างน้อยมากกว่า 100 ราย เน้นประสิทธิภาพของยาหรือวัคซีนในการรักษาโรค ระยะที่ 3 ทดสอบกับผู้ป่วยกลุ่มใหญ่ โดยแบ่งผู้ป่วยเป็นกลุ่มได้รับยาจริง และกลุ่มได้รับยาหลอก(Randomized Controlled Trial) โดยทดลองกับอาสาสมัครจำนวนมาก และเก็บข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับประสิทธิภาพและความปลอดภัยของตัวยาทดลอง เพื่อนำไปสู่การขึ้นทะเบียนยา และระยะที่ 4 เก็บข้อมูลความปลอดภัยของยาจากประชาชนที่ใช้ยาทั่วไป หรือเรียกว่าการศึกษาหลังการวางจำหน่าย โดยเก็บข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับความเสี่ยง สรรพคุณในระยะยาว […]
ก่อนและหลัง ฉีดวัคซีนโควิด – 19 ควรทำ ไม่ควรทำอะไร
ฉีดวัคซีนโควิด – 19 ก่อนและหลัง ควรทำไม่ควรทำอะไร บางพื้นที่ในช่วงนี้มีการเปิดลงทะเบียนเพื่อรับการ ฉีดวัคซีนโควิด – 19 ซึ่งหลายๆ คนอาจมีข้อสงสัยว่าควรปฎิบัติตัวอย่างไรในช่วงก่อนและหลังการ ฉีดวัคซีนโควิด วันนี้เรามีมาฝากกันค่ะ เลี่ยงแอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ 2-3 วัน ทั้งก่อนและหลังการฉีดวัคซีน เพราะจะช่วยลดการเกิดผลข้างเคียงอย่าง การปวดเมื่อกล้ามเนื้อ การปวดหัวลงได้ เมื่อเทียบกับคนที่ยังดื่มแอลกอฮอล์ กินอาหารที่ช่วยให้นอนหลับ การพักผ่อนอย่างเพียงพอ จะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ดังนั้นในมื้อเย็น วันก่อนที่จะไปฉีดวัคซีนจึงควรเลือกอาหารที่ช่วยให้นอนหลับอย่างมีประสิทธิภาพ เช่น ถั่วเลนทิล ปลาแซลมอน บรอกโคลี เป็นต้น ดื่มน้ำเยอะๆ เพื่อเพิ่มความสดชื่นให้กับร่างกาย จึงควรดื่มน้ำเยอะๆ ทั้งก่อนและหลังการฉีดวัคซีน โดยแนะนำว่าผู้หญิงควรดื่มน้ำประมาณ 2.7 ลิตร และผู้ชาย 3.7 ลิตรต่อวัน เลี่ยงอาหารแปรรูป ในอาหารแปรรูปเต็มไปด้วยโซเดียมและน้ำตาล ซึ่งเป็นตัวที่ทำลายภูมิคุ้มกันของร่างกาย ในช่วงก่อนและหลังการฉีดวัคซีนจึงควรเลือกอาหารที่มีประฌโยชน์โดยเฉพาะผักและผลไม้ เลือกทานอาหารอ่อนๆ หลังฉีดวัคซีน หลังการฉีดวัคซีน อาจมีอาการเหมือนคนเป็นไข้ ดังนั้นอาหารที่ควรเลือกทานจึงควรเป็นอาหารอ่อนๆ อย่างข้าวต้ม […]
สาวๆเริ่มแชร์ หลัง ฉีดวัคซีนโควิด รอบเดือนเปลี่ยนไป
สาวๆเริ่มแชร์ หลัง ฉีดวัคซีนโควิด รอบเดือนเปลี่ยนไป ข่าวนี้จากต่างประเทศค่ะ เพราะเมืองนอกเค้าฉีดวัคซีนกันไปเยอะแล้ว จึงมีหลายเคสที่ออกมาแชร์ผลข้างเคียงของการ ฉีดวัคซีนโควิด หนึ่งในความผิดปกติรอบนี้อยู่ในกลุ่มสาวๆ พวกเธอพบว่ารอบเดือนเปลี่ยนไป หลังฉีดวัคซีน ลองมาดูรายละเอียดกันค่ะ รอบเดือนเปลี่ยน เมื่อฉีดวัคซีน หลังจากที่ประชาชนในต่างประเทศหลายพื้นที่รับวัคซีนโควิด-19 แล้ว เริ่มมีการออกมาแชร์ที่ความผิดปกติเกี่ยวกับรอบเดือนในหมู่สาวๆ เช่น หลังจากรับวัคซีนของโมเดอร์นา ประจำเดือนของเธอก็มามากกว่าปกติ เหมือนกลับไปเป็นวัยรุ่นอีกครั้ง บ้างก็บอกว่าหลังรับวัคซีน ประจำเดือนก็มานานกว่าเดิม แต่ก็มีอีกหลายเสียงที่สังเกตว่าประจำเดือนมาน้อยกว่าเดิมเสียอย่างนั้น แพทย์ว่าอย่างไร ขณะนี้ ทางการแพทย์ยังไม่เจอบทสรุปแน่ชัดเกี่ยวกับผลข้างเคียงของวัคซีนต่อรอบเดือนในผู้หญิง จึงไม่อาจให้ข้อสรุปได้ แต่จากการเก็บสถิติในการศึกษาเล็กๆ ในกลุ่มผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ที่มีผลตรวจโควิดเป็นบวกพบว่า มี 177 รายที่รอบเดือนผิดปกติ โดย 25% พบว่าประจำเดือนมาน้อยลงกว่าปกติ และ 19% พบมาประจำเดือนมามากและมานานกว่าปกติ ซึ่งตรงนี้แพทย์ให้ความเป็นว่าสามารถเกิดจากปัจจัยทางอารมณ์อย่างความเครียด ความกดดัน สถานการณ์บ้านเมือง หรือแม้กระทั่งการนอนที่ไม่มีประสิทธิภาพได้เช่นกัน สรุปแล้ว จากข้อมูลดังกล่าว ยังไม่พบความผิดปกติที่เป็นอันตรายใดๆ จึงไม่ใช่เรื่องน่าวิตกหรือต้องตกใจ ด้วยความที่วัคซีนโควิดไม่ว่ายี่ห้อไหน จัดเป็นวัคซีนที่มีชั่วโมงบินน้อย แพทย์และผู้เชี่ยวชาญยังต้องศึกษา เก็บผล และทำความเข้าใจอีกมากเป็นปกติ (ที่มา : Health.com) […]
สาวมะกันช็อก เป็นหนึ่งใน 4.9% ที่ ” ติดโควิด ” แม้รับวัคซีนครบแล้ว
สาวมะกันช็อก เป็นหนึ่งใน 4.9% ที่ ” ติดโควิด ” แม้รับวัคซีนครบแล้ว เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในประเทศสหรัฐอเมริกา โดยผู้หญิงคนหนึ่ง ชื่อว่า เมลานี โรเซ่น เจ้าหน้าที่ธุรการประจำโรงเรียนที่พบว่าตัวเอง ติดโควิด -19 แม้จะฉีดวัคซีน Moderna ครบทุกโดสแล้วก็ตาม มาอ่านรายละเอียดกันเลยค่ะ เรื่องมันเป็นมายังไง เธอเล่าว่า เธอนั้นได้รับวัคซีนครบแล้ว เลยกลับมาใช้ชีวิตแบบปกติโดยไม่ได้ระวังตัวเอง ไม่สวมแมสก์ ไม่เว้นระยะห่าง รวมถึงเธอได้ไปร่วมงานศพเพื่อนพ่อ โดยไม่สวมแมสก์ด้วย “วันนั้นน่าจะมีสมาชิกครอบครัวราวๆ 10 คน ฉันพูดคุยกับพวกเขา โดยไม่สวมแมสก์ราวๆชั่วโมงครึ่งได้ จากนั้นก็กอดทุกคน” 2-3 วันถัดมา หลังงานศพ เมลานีเริ่มมีอาการบ่งชี้ของโควิด-19 เช่น คัดจมูก ปวดเมื่อยเนื้อตัว และจากนั้นเธอก็พบว่า มีสมาชิกครอบครัวในวันนั้นอย่างน้อย 3 คนมีผลตรวจโควิดเป็นบวก หลังตรวจก็พบกับความจริงที่ว่า แม้รับวัคซีนก็ติดได้อยู่ดี และแน่นอน เธอติดโควิดด้วย “ฉันช็อกมากที่เป็น 4.9 เปอร์เซ็นต์ ที่รับวัคซีนโมเดอร์นาแล้วติดโควิด” โชคดีที่อาการของเธอไม่รุนแรง และไม่ก่อให้เกิดอันตราย […]
พบอาการ แพ้วัคซีนโควิด เกิดผื่นคันเป็นวงกว้าง ในยี่ห้อ Moderna
พบอาการ แพ้วัคซีนโควิด แบบเกิดผื่น เป็นเคสจากต่างประเทศที่มีการฉีดวัคซีนของ Moderna แล้วพบว่ามีอาการ แพ้วัคซีนโควิด ในลักษณะเป็นผื่นคันวงใหญ่ มาดูรายละเอียดกันเลยว่าเกิดอะไรขึ้น และมีอะไรที่เราควรต้องรู้ ต้องระวังหรือไม่ หากประเทศไทยไฟเขียวให้วัคซีนยี่ห้ออื่นๆ เข้าประเทศ เมื่อฉีดวัคซีนแล้วเป็นผื่น เรื่องนี้เกิดขึ้นในเคสที่รับวัคซีนของ Moderna โดยผู้ที่รับวัคซีนในเข็มแรก บางรายมีอาการคัน เกิดรอยผื่นแดง นูน รอบๆ บริเวณที่ฉีดวัคซีน จากประสบการณ์ของผู้รับวัคซีนที่มีอาการดังกล่าวเล่าว่า หลังฉีดวัคซีนเข็มแรก ประมาณ 7 วันหลังจากนั้น เธอคิดว่าคงไม่มีผลข้างเคียงอะไรแล้ว จนวันนั้นขณะที่เธอเข้านอน เธอเกิดอาการคันรอบๆ บริเวณที่ฉีดวัคซีน แต่ตอนนั้นไม่ได้คิดอะไร จึงนอนหลับต่อ และเมื่อตื่นขึ้นมาก็พบว่า เธอมีอาการคันที่ต้นแขนขวาอย่างมาก เกิดเป็นรอยวงแดงๆ รอบๆ จุดที่ฉีดวัคซีน ซึ่งมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 4 นิ้ว แพทย์ว่าอย่างไร โดยแพทย์ผิวหนังระบุว่า เป็นอาการแพ้อย่างหนึ่ง โดยอาการนี้ถูกเรียกกันว่า “COVID’ arm” โดยให้ข้อสังเกตว่าเป็นอาการที่ผิดปกติ เนื่องจากผลข้างเคียงนี้เกิดขึ้นหลังฉีดวัคซีนประมาณ 5-9 วันซึ่งโดยปกติ ผลข้างเคียงจะเกิดขึ้นหลังฉีดเพียง 1-2 วัน แต่ก็ยืนยันว่าไม่อันตรายใดๆ […]
นักวิจัยเผย ผลข้างเคียงจากวัคซีนโควิด แนะผู้มีอาการแพ้ อาจไม่ควรฉีดวัคซีน Pfizer / Moderna
นักวิจัยเผย ผลข้างเคียงจากวัคซีนโควิด แนะผู้มีอาการแพ้ อาจไม่ควรฉีดวัคซีน Pfizer / Moderna ตอนนี้สิ่งที่ทั่วโลกจับตามองก็คือวัคซีนโควิด ที่หลายบริษัทผลิตขึ้นมาและกำลังแจกจ่ายให้กับประชาชนทั่วโลก และสิ่งที่ตามมาคือรายงาน ผลข้างเคียงจากวัคซีนโควิด ที่มีมาให้เห็นเป็นระยะๆ แต่ที่น่าสนใจคือ วัคซีนบางยี่ห้อ กับผู้ป่วยบางโรค อาจไม่ควรมาเจอกัน ประเดิมด้วยวัคซีนของ Pfizer และ Moderna ก่อนเลย ว่าส่งผลอย่างไรบ้าง พบอาการแพ้วัคซีน นักวิจัยจากสหราชอาณาจักร ได้รวบรวมผลตอบรับหลังการฉีดวัคซีนให้ประชากรในประเทศ ซึ่งตอนนี้มีราวๆ 40,000 คน โดยส่วนใหญ่เป็นบุคลากรทางการแพทย์ และสามารถจำแนกผลข้างเคียงที่เกิดกับผู้รับวัคซีนได้ ดังนี้ 37% พบว่ามีอาการเฉพาะจุด คือปวดบริเวณที่ฉีดในเข็มแรก และเพิ่มเป็น 45% เมื่อฉีดเข็มที่ 2 (จากจำนวน 10,000) 14% พบว่ามีอาการต่อร่างกายโดยรวม เช่น มีไข้ ปวดครั่นเนื้อตัว หนาวสั่น ภายใน 7 วัน หลังรับวัคซีนเข็มแรก และเพิ่มขึ้นเป็น 22% หลังจากรับเข็มที่สอง ผลข้างเคียงเหล่านี้จะหายไปภายใน 2-3 […]