ปวดหัวไมเกรน อาการปวดหัวที่ชวนให้ปวดใจ เป็นทีไรก็อยากโดดงานทุกที

ปวดหัวไมเกรน อาการปวดหัวที่ชวนให้ปวดใจ เป็นทีไรก็อยากโดดงานทุกที

ปวดหัวไมเกรน โรคปวดหัวที่มักพบในกลุ่มคนวัยทำงาน โดยมีสาเหตุมาจากปัจจัยที่เราพบเจอทั่วไปในชีวิตประจำวัน เช่น ความเครียด สภาพอากาศที่ร้อนหรือหนาวจนเกินไป เสียงดัง แสงสว่าง อาหารที่กระตุ้นให้เกิดอาการปวดหัว เป็นต้น จึงทำให้คนวัยทำงานเป็นโรคไมเกรนได้ง่าย เมื่ออาการกำเริบ ก็จะมีอาการที่หนักขึ้นเรื่อยๆ จนไม่สามารถทำงานต่อได้ ควรต้องหยุดพัก ซึ่งอาจทำให้คนรอบข้างไม่เข้าใจถึงความรุนแรง และเกิดความเข้าใจผิด คิดว่าคนเป็นไมเกรนนั้นมีอาการไม่หนักมาก ไม่จำเป็นต้องลางาน หรือ หยุดพักอยู่บ้านก็ได้

วันนี้ Goodlife จึงขอไขความกระจ่าง นำข้อมูลเกี่ยวกับโรคไมเกรน มาสรุปให้ทุกคนอ่านแบบเข้าใจง่ายกันค่ะ

 

โรคไมเกรนคืออะไร?

โรคไมเกรน ไม่ใช่แค่อาการปวดหัวทั่วไปอย่างที่คนเข้าใจกัน แต่เป็นโรคทางสมอง ที่จะมีอาการเมื่อร่างกายของเราเผชิญกับสิ่งกระตุ้นต่าง ๆ เช่น ภาวะความเครียดสูง การนอนหลับพักผ่อนที่ผิดเวลา การเดินทางที่ต้องเผชิญกับสภาวะอากาศที่เปลี่ยนแปลง เช่น ความร้อน ความหนาว เป็นต้น

หากเปรียบเทียบโรคไมเกรนให้เห็นภาพชัดยิ่งขึ้น สามารถเปรียบเทียบโรคไมเกรน คือ โรคภูมิแพ้ โดยที่โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจและจมูก จะมีอาการคัดจมูกและจาม และ โรคไมเกรน คือภูมิแพ้ทางสมอง ที่จะมีอาการปวดศีรษะนั่นเอง

ใครมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคไมเกรนบ้าง?

เราสามารถพบผู้ป่วยโรคไมเกรนมากถึง 1 ใน 7 ของประชากรทั่วไป โดยผู้ป่วยโรคไมเกรน ส่วนมากจะอยู่ในช่วงอายุระหว่าง 20 – 40 ปี มากที่สุด และมักพบในผู้ป่วยเพศหญิงมากกว่าเพศชาย

 

สาเหตุที่ทำให้เกิดไมเกรน

มีหลายสาเหตุที่กระตุ้นให้เกิดไมเกรน โดยแบ่งออกเป็น 2 ปัจจัยหลัก ได้แก่

1. ปัจจัยทางพันธุกรรม คิดเป็นร้อยละ 10 – 20
2. ปัจจัยด้านพฤติกรรม และ สิ่งแวดล้อมที่ตอบสนองต่อสิ่งเร้า คิดเป็นร้อยละ 80 – 90

ซึ่งแบ่งได้เป็นทั้งหมด 2 ประเภท คือ

• ตัวกระตุ้นภายใน: ความเครียด การพักผ่อนไม่เพียงพอ ฮอร์โมน หรือการมีรอบเดือน เป็นต้น
• ตัวกระตุ้นภายนอก: กลิ่น เสียง แสง อากาศ เป็นต้น ซึ่งเป็นปัจจัยที่เกิดจาก รูป รส กลิ่น เสียง หรือประสาทสัมผัสทั้งหมด
  • สำหรับผู้ป่วยโรคไมเกรนเพศหญิงจะมีผลกระทบจากโรคมาก สืบเนื่องจากปัจจัยการแกว่งของฮอร์โมน ซึ่งในบางกรณีอาการของโรคมีปัจจัยสอดคล้องกับการมีรอบเดือนได้เช่นกัน

 

อาการของโรคไมเกรน

โรคไมเกรนยังมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ได้แก่ การมองเห็นผิดปกติ คลื่นไส้ อาเจียน หงุดหงิดง่าย ซึ่งหากยิ่งซ้ำเติมด้วยตัวกระตุ้นก็จะยิ่งทำให้ผู้ป่วยมีอาการแย่ลงไปอีก

ระยะของโรคไมเกรน สามารถจำแนกได้ด้วย ระดับความปวดศรีษะของโรคไมเกรน ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่

1. ระยะนำ (Prodrome) คือ ระยะก่อนเริ่มมีอาการปวดศีรษะประมาณ 1 – 2 วันล่วงหน้า โดยผู้ป่วยจะมีการเปลี่ยนแปลงทางระบบสมองที่ควบคุมร่างกาย เช่น ตัวบวม ปวดเมื่อยตามตัว อารมณ์ รวมถึงพฤติกรรมและความอยากอาหารมากกว่าปกติ
2. ระยะอาการเตือน (Aura) คือ ระยะการเตือนก่อนเกิดอาการปวดศีรษะ ประมาณ 5 – 60 นาที แต่จะไม่เกิดกับผู้ป่วยทุกคน เป็นอาการที่เกิดจากระบบประสาทส่วนกลางทำงานผิดปกติ สามารถเกิดได้หลายรูปแบบ เช่น มองเห็นแสงกระพริบ ๆ แสงซิกแซก มองเห็นเป็นเส้นคลื่น หรืออาการที่เกิดจากความรู้สึก การเคลื่อนไหว กล้ามเนื้ออ่อนแรง รู้สึกชาที่มือหรือเท้า การพูดลำบาก พูดไม่ชัด ซึ่งอาการเหล่านี้ จะค่อย ๆ เริ่มเกิดขึ้น และจะยังคงมีความรู้สึกนี้เป็นชั่วโมง หรือหลายชั่วโมงก็ได้หากมีหลายอาการ
3. ระยะปวดศีรษะ (Headache) คือ ระยะที่ผู้ป่วยจะมีอาการปวดศีรษะด้านใดด้านหนึ่ง โดยมีอาการปวดแบบตุบ ๆ ตามจังหวะหัวใจเต้น มักจะมาพร้อมกับอาการคลื่นไส้อาเจียน และผู้ป่วยบางรายอาจไวต่อแสงหรือเสียงดัง ซึ่งอาการปวดศีรษะอาจยาวนานถึง 4 – 72 ชั่วโมง
4. ระยะหลังจากปวดศีรษะ (Resolution) หรือ ระยะพัก คือ ระยะที่อาการปวดศีรษะและอาการอื่น ๆ ค่อย ๆ ลดลง ในระยะนี้ผู้ป่วยอาจจะมีความรู้สึกเหนื่อยล้า ซึ่งอาจกินระยะเวลาไม่กี่วันหลังจากหายปวดศีรษะ
   • โรคไมเกรน สามารถจำแนกผู้ป่วยตามระยะการดำเนินโรคออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
5. ผู้ป่วยโรคไมเกรนแบบครั้งคราว คือมีจำนวนความถี่ของอาการปวด ไม่เกิน 15 วันต่อเดือน
6. ผู้ป่วยโรคไมเกรนแบบเรื้องรัง คือ ผู้ป่วยที่มีอาการปวดไมเกรนบ่อยครั้ง และปวดไมเกรนมากกว่า 15 วันต่อเดือน (หรือวันเว้นวันในหนึ่งเดือนนั่นเอง)
   • ผู้ป่วยที่เป็นโรคไมเกรนเรื้อรัง มีปัจจัยเสี่ยงที่จะส่งผลให้เกิดโรคซึมเศร้าได้สูงถึง 40%

ความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโรคไมเกรน

• ไมเกรนไม่ใช่แค่โรคปวดหัว
  • เวลาเกิดอาการไมเกรนจะมีอาการปวดที่รุนแรงกว่าการปวดหัวปกติ
  • เมื่อมีอาการไมเกรน และ พบสิ่งกระตุ้น/สิ่งเร้า จะทำให้การปวดหัวทวีความรุนแรง และอาการปวดแย่ลง
  • อาการไมเกรน มีอาการอื่นร่วมด้วยอาทิ อาการทางประสาท (แขนขาชา ตาพร่ามัว ฯลฯ) คลื่นไส้อาเจียน เวียนศรีษะ ฯลฯ

• แม้ไมเกรนเป็นโรคที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถรักษาอาการไมเกรนให้เป็นน้อยได้

 

เมื่อไหร่จะถึงเวลาที่ควรพบแพทย์ เพื่อรักษาโรคไมเกรนอย่างจริงจัง

• ผู้ป่วยที่เป็นไมเกรนเรื้อรังที่มีอาการโรคไมเกรนมากกว่า 15 วันต่อสัปดาห์หรือวันเว้นวัน และในกรณีของผู้ป่วยโรคไมเกรนที่เมื่อเกิดอาการในแต่ละครั้งมีความรุนแรงและส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างรุนแรง จะต้องเข้าพบแพทย์เพื่อรักษาโรคไมเกรนอย่างจริงจัง นอกจากนี้ ในกรณีผู้ป่วยโรคไมเกรนที่มีการใช้ยาแก้ปวดเป็นประจำ ซึ่งจะส่งผลในระยะยาวกับร่างกาย หากรับประทานติดต่อกันเป็นประจำ หรือ ติดต่อกันมากกว่า 3 วัน ไม่เพียงเท่านั้น ยังส่งผลโดยตรงถึงอาการปวดโรคไมเกรน ที่อาจจะทำให้มีอาการดื้อยาได้
• ซึ่งผู้ป่วยดังที่กล่าวมา จำเป็นต้องเข้าพบแพทย์ เพื่อเข้ารับการรักษาอย่างถูกต้อง โดยจะมีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงที่เป็นตัวกระตุ้นการเกิดโรคไมเกรน ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่สุดในการรักษา ควบคู่ไปกับการรักษาด้วยยาแบบป้องกัน หรือ การรักษาแบบไม่ใช้ยา ซึ่งการรักษาจะขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์และรูปแบบการใช้ชีวิตของผู้ป่วยเป็นส่วนสำคัญ

 

การรักษาและการจัดการกับโรคไมเกรน

1. การรักษาแบบไม่ใช้ยา

• การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
  • งด/เว้นอาหารบางชนิด เช่น กาแฟ หรือเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน, เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ อาหารที่มีส่วนประกอบของชีส เนยแข็งบ่มนาน อาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม ผงชูรส น้ำตาลเทียม ช็อคโกแลต ผลไม้รสเปรี้ยวจัด อาหารมันจัด เป็นต้น
  • กินข้าวให้ตรงเวลา
  • พักผ่อนให้เพียงพอ ขั้นต่ำ 7 ชั่วโมง แต่ไม่เกิน 9 ชั่วโมงต่อวัน และควรนอนก่อน 5 ทุ่ม เนื่องจากช่วงเวลานั้นเป็นเวลาที่ร่างกายจะฟื้นฟูตนเองและมีการหลั่งของสารเอสโตรเจน
• หลีกเลี่ยงตัวกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการ
• การออกกำลังกาย เนื่องจากช่วยทำให้เกิดการหลั่งของฮอร์โมนเอนโดรฟิน ที่ช่วยบรรเทาอาการฯ
• การนั่งสมาธิ หรือการทำ Emotional Detox
• Music Therapy
• Cognitive Behavioral Therapy
• การทำกายภาพบำบัด
• โยคะ
• กลิ่นบำบัด

2. การรักษาแบบใช้ยา

• การใช้ยาแก้ปวด หรือ ยาระงับอาการปวด ซึ่งจะใช้เฉพาะตอนที่มีอาการปวดเพื่อบรรเทาอาการในช่วงไมเกรนกำเริบ
• การใช้ยาป้องกัน คือ เพื่อลดความถี่ของการเกิดโรคฯ โดยต้องใช้ต่อเนื่องและควรอยู่ภายในการควบคุมดูแลจากบุคลากรทางการแพทย์ อย่างเช่น แพทย์ และ เภสัชกร
• นวัตกรรมของการรักษาโรคไมเกรน ในช่วง 1 – 2 ปีที่ผ่านมา ได้แก่
• ยากลุ่มชีวโมเลกุล เป็นนวัตกรรมยากลุ่มใหม่ที่ถูกพัฒนาขึ้นสำหรับป้องกันโรคไมเกรน
• เครื่องกระตุ้นไฟฟ้า ที่จะเข้าไปเปลี่ยนแปลงคลื่นไฟฟ้าสมอง

การรักษาแบบใช้ยาวิธีต่างๆ จะต้องได้รับคำแนะนำและอยู่ในการดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด เนื่องจากผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีความเหมาะสมต่อการรักษา การตอบสนอง และผลข้างเคียงจากยาที่แตกต่างกัน

3. การสังเกตพฤติกรรมและรูปแบบการดำเนินโรค ถือเป็นปัจจัยสำคัญในการที่แพทย์จะสามารถให้คำแนะนำและการรักษาที่แม่นยำยิ่งขึ้นได้ ดังนั้น แนะนำให้จดบันทึกจำนวนวันปวดศรีษะ (Migraine Diary) ซึ่งจะประกอบไปด้วย
   • การบันทึกอาการปวดศรีษะ ความถี่ของการปวด ระดับความรุนแรง
   • ชนิดยา และ ความถี่ของการใช้ยา
   • อาการร่วมของการปวดในแต่ละครั้ง

ปัจจุบัน มีแอพพลิเคชั่นสำหรับการบันทึกอาการไมเกรนและประมวลผลอาการไมเกรน ชื่อแอพพลิเคชั่น smile migraine ซึ่งผศ.นพ. สุรัตน์ ตันประเวชและทีมงานได้พัฒนาขึ้นมา ทำให้สามารถติดตามอาการได้ด้วยตัวเองและมีความสะดวกมากยิ่งขึ้น

 

คำแนะนำในการดูแลตัวเองเมื่อเกิดอาการไมเกรน

1. ผู้ป่วยโรคไมเกรนควรจะอธิบายและทำความเข้าใจกับคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็น ญาติ เพื่อน หัวหน้า เพื่อนร่วมงานฯ ให้เข้าใจเกี่ยวกับโรคไมเกรน อาการและข้อควรระวังเมื่อเกิดโรค
2. ควรจะเตรียมความพร้อมอยู่เสมอ เช่น การพกยาแก้ปวดติดตัว หรือหากเป็นบริษัท/ที่ทำงาน ควรจะมีการจัดเตรียมอุปกรณ์ดูแลเบื้องต้น เช่น เจลเย็น, น้ำแข็งประคบศรีษะ เพื่อบรรเทาอาการ
3. หาสถานที่ที่ปลอดสิ่งเร้า เพื่อหยุดพักให้อาการดีขึ้น
4. หากมียาแก้ปวดควรจะรีบทานยาแก้ปวดทันทีที่มีอาการ

ขอขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก ผศ.นพ. สุรัตน์ ตันประเวช ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบประสาทและสมอง คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ขอขอบคุณภาพจาก Pinterest

บทความเพิ่มเติมที่น่าสนใจ

• 7 สัญญาณ สุขภาพผิว ที่บ่งบอกว่าผิวของเราต้องการการดูแลด่วน
• 6 ขั้นตอนง่ายๆ แต่งหน้าใสๆ เหมือนหน้าสวยมาตั้งแต่เกิด หนาวแค่ไหนผิวก็ดูละมุน
• 3 เทคนิค สลัดความขี้เกียจ ปลุกตัวเองให้สดใส ต้อนรับอากาศหนาว
• 6 วิธีใช้บอกรักแฟน สร้างโมเมนต์สุดสวีท แทนการพูดว่ารักตรงๆ