ทุกวันนี้คุณคิดว่าตัวเองเป็นคนไม่เก่งอะไรเลยอยู่หรือเปล่า?
ถ้าคุณกังวลอย่างหนักว่าจะทำพลาด ทำออกมาไม่ดีพอตามความต้องการ ทั้งๆ ที่คนอื่นก็บอกว่า คุณทำดีแล้ว แต่คุณก็ยังไม่เชื่อ อาจเป็นเพราะว่า คุณรู้สึกว่าตัวเองไม่เก่งจริง (Imposter Syndrome)
สตีเฟน ไกส์ ผู้เขียนหนังสือเรื่อง How to be an Imperfectionist (ชื่อภาษาไทย, สำเร็จได้ไม่ต้องรอให้สมบูรณ์แบบ) พูดถึงอาการของคนที่รู้สึกว่าตัวเองเก่งไม่จริงว่า “ในแง่จิตวิทยา ความรู้สึกไม่เก่งจริง คือ อาการที่เกิดขึ้นเมื่อคนคนหนึ่งประสบความสำเร็จเมื่อดูจากภายนอก แต่ภายในกลับคิดว่าไม่คู่ควรกับความสำเร็จเลย
“งานวิจัยหนึ่งค้นพบว่า คนที่รู้สึกไม่เก่งจริง จะอ่อนไหวต่อความผิดพลาดและกังวลเรื่องความผิดพลาดมากกว่าคนอื่น คำนี้ไม่ได้หมายความว่าคุณเป็นคนไม่เก่ง มันแค่หมายความว่าคุณรู้สึกเหมือนเป็นเช่นนั้น เช่น ถ้าคุณรู้สึกว่าตัวเองอยู่ต่ำกว่าคุณสมบัติงานที่สมัคร คุณจะรู้สึกว่าตัวเองไม่เก่งจริง คนที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดบางคนมีอาการนี้ เพราะความสำเร็จของพวกเขาเอง”
ความรู้สึกไม่เก่งจริง อาจไม่ได้เกิดขึ้นด้วยตัวเองแต่อาจได้รับมาจากสังคม สังคมมองเราเป็นอีกแบบที่ไม่ใช่เราคิด เราจึงรู้สึกกดดันกังวลใจ เพราะกลัวว่าจะทำผิดพลาดจนภาพลักษณ์ที่สังคมมองผิดไป ความกลัวและความกังวลนี้ทำให้เราเกิดความรู้สึกว่าตัวเองไม่เก่ง ไม่ดีพอขึ้นมา
เราอาจบอกได้ว่าความรู้สึกเก่งไม่จริงคือส่วนหนึ่งของความกังวลต่อความผิดพลาด และความผิดพลาดไม่ใช่เรื่องน่ายินดี การที่เราอยากหลีกเลี่ยงความผิดพลาดเพราะเหตุผลนี้ไม่ใช่เรื่องไร้สาระ แต่หากกังวลมากไปก็จะทำให้ใช้ชีวิตอย่างไม่มีความสุข
จงเป็นตัวของตัวเองและพูดสิ่งที่คุณรู้สึกออกไป เพราะคนที่ใส่ใจนั้นไม่สำคัญกับเรา และคนที่สำคัญกับเราเขาก็ไม่ใส่ใจหรอก – ดร. ซุส นักเขียนนิทานเด็กผู้มีชื่อเสียง
คนที่รู้สึกว่าตัวเองเก่งไม่จริงอาจประเมินค่าความสำเร็จซึ่งขัดแย้งกับอุดมคติจนติดเป็นนิสัย นั่นหมายความว่า พวกเขามองความสำเร็จทั้งหมดในแง่ลบ การแก้ปัญหาก็คือ สนใจตัวตนของเรามากกว่าภาพลักษณ์ที่ต้องการสร้างหรือภาพลักษณ์ที่สังคมมอง โดยมองว่ามีความผิดพลาดเป็นส่วนหนึ่งในนั้น เป็นเรื่องปกติและเกิดขึ้นได้ ไม่ใช่เรื่องน่าตกใจ แต่ทางออกไม่ใช่การมองข้ามข้อบกพร่องของตัวคุณหรือมองข้ามความสนใจไปที่จุดอื่น แต่คือการที่ตัวเราอยู่กับข้อบกพร่องนั้นได้ และพยายามเอาชนะไม่ให้มันอยู่เหนือความมั่นใจของเราไป
ความรู้สึกไม่เก่งจริงเกิดขึ้นเฉพาะกับคนที่ประสบความสำเร็จเท่านั้นหรือเปล่า
แม้ว่าเราจะเชื่อมโยงความสำเร็จและความรู้สึกไม่เก่งจริงเข้าด้วยกัน แตผู้ที่มีอาการนี้ไม่จำเป็นต้องประสบความสำเร็จ ยังมีผู้คนที่รู้สึกว่าตัวเองไม่เก่งจริงเพียงเพราะได้รับความรัก พวกเขาไม่เชื่อว่าตัวเองคู่ควรกับมัน และคิดว่าถ้าทำพลาดจะถูกเปิดโปง และสูญเสียมันไป
นอกเหนือจากการมุ่งความสนใจไปยังตัวตนที่แท้จริงของเราแล้ว อีกหนึ่งหนทางที่ดีที่สุดในการต่อสู้กับความรู้สึกไม่เก่งจริงคือ การซึมซับความสำเร็จของเราด้วยการ เขียนมันลงไป
แก้ความรู้สึกไม่เก่งจริง ด้วยการเขียน
เขียนความสำเร็จที่ทำได้ลงไป ไม่จำเป็นต้องเป็นความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ เพียงแค่กิจกรรมที่ทำในชีวิตประจำวันเล็กๆ น้อยๆ ที่ทำได้แล้วตัวเราพอใจกับมันก็เพียงพอแล้ว เช่น วันนี้ฉันเดินได้ 10,000 ก้าว , วันนี้ฉันตื่นนอนได้ทันทีไม่มีงัวเงีย เป็นต้น โดยจะเขียนลงบนกระดาษโน้ตหรือจดลงในมือถือก็ได้ เมื่อใดก็ตามที่เกิดความรู้สึกว่าตัวเองเก่งไม่จริงให้ไปอ่านลิสต์ความสำเร็จที่เคยเกิดขึ้นมาแล้ว และจดลิสต์ไปเรื่อยๆ ในแต่ะละวัน เขียนวันเวลาลงไปด้วยก็ได้ เมื่อเราประสบความสำเร็จแล้ว มันจะเป็นบันทึกความก้าวหน้าที่เห็นได้ชัดเจนว่า เรานี่แหละคนที่มีความพยายามและเป็นคนเก่งตัวจริง
