เมื่อ มาร มาผจญ โดย ดร.สนอง วรอุไร
ถาม: เวลาคนพูดว่าทำสิ่งนั้นสิ่งนี้ไม่สำเร็จเพราะมารมาผจญนั้น มาร คืออะไร
ไขปัญหาโดย ดร.สนอง วรอุไร
ตอบ: มารหมายถึง ตัวการที่คอยขัดขวางไม่ให้เราเข้าถึงความดี มารมีอยู่ห้าตัวด้วยกัน ได้แก่
1. กิเลสมาร คือ กิเลสของเราเองเป็นมาร เพราะกิเลสเป็นตัวกำจัดหรือขัดขวางความดี เมื่อกิเลสเกิดขึ้นเมื่อใด เราจึงต้องสู้รบกับกิเลส หากสู้รบไม่สำเร็จ จิตก็จะตกเป็นทาสของกิเลส จะทำความดีไม่สำเร็จ
2. ขันธมาร คือ ขันธ์ห้าที่ประกอบขึ้นเป็นจิตใจและร่างกายของเรา จัดว่าเป็นมาร เพราะมีปกติที่แปรปรวนอยู่ตลอดเวลา ไม่คงทนถาวร และเป็นภาระให้เราต้องดูแล ทำให้เราไม่สามารถทำหน้าที่หรือทำความดีได้อย่างเต็มที่ เช่น เมื่อนั่งสมาธิแล้วปวดเมื่อย หรือเกิดเจ็บป่วยขึ้นระหว่างที่ฝึกปฏิบัติ อย่างนี้จัดว่าเป็นขันธมาร
3. อภิสังขารมาร คือ การมีจิตคิดปรุงแต่ง ทำให้ไม่หลุดพ้นไปจากทุกข์ เช่น เมื่อนั่งสมาธิแล้วจิตคิดฟุ้งซ่านถึงเรื่องโน้นเรื่องนี้ อย่างนี้จัดว่าเป็นอภิสังขารมาร
4. เทวปุตตมาร คือ เทวดาระดับชั้นปรนิมมิตวสวัตดีเป็นมาร เขาบำเพ็ญบารมีด้วยการปฏิบัติหน้าที่ขัดขวางและทดสอบมนุษย์ก่อนจะหลุดออกจากแดนกาม ด้วยการชักนำให้ห่วงหาอยู่แต่สิ่งที่เป็นกามสุข แทนที่จะออกบำเพ็ญคุณความดีที่ยิ่งใหญ่กว่านั้น เทวปุตตมารนี้เป็นองค์เดียวกับที่เนรมิตมาเป็นผีมาบีบคอขณะที่ผมฝึกปฏิบัติอยู่ที่วัดมหาธาตุฯ และเป็นเทวดาที่หลาย ๆ คนเคยเห็นเนรมิตมาให้เกิดความกลัวหรือราคะ เพื่อทดสอบกำลังใจของเราเวลาปฏิบัติธรรม
5. มัจจุมาร คือ ความตายซึ่งจะมาพรากโอกาสในการบำเพ็ญบุญบารมีของเรานั่นเอง
การที่มารมาผจญนั้น ถือว่าเป็นโอกาสดีที่จะได้สร้างบารมี เพื่อทดสอบและยกระดับจิตใจของตัวเอง ดังนั้นจึงไม่ควรคิดที่จะหลีกเลี่ยง หรืออธิษฐานขออย่าให้มีมารมาผจญ การคิดและอธิษฐานแบบนั้นถือว่าเป็นมิจฉาทิฏฐิ เพราะเป็นการบั่นทอนโอกาสในการสร้างบารมีของตัวเอง
วิธีที่ถูกต้องในการรับมือกับมารคือ ให้อธิษฐานจิตว่า หากจะมีมารเข้ามาผจญเพื่อให้ได้สร้างบารมี ขอให้มีสติปัญญากล้าแข็งพอที่จะรู้เท่าทันและไม่ตกเป็นทาสของมาร ไม่ควรไปท้าทายมาร เพราะหากเขาเข้ามาพร้อม ๆ กันเมื่อไรอาจจะถึงตายได้ แล้วจะหมดโอกาสทำความดีในภพนี้
ที่มา พัฒนาจิตเพื่อชีวิตเป็นสุข โดย ดร.สนอง วรอุไร สำนักพิมพ์อมรินทร์ธรรมะ
บทความน่าสนใจ
