พระธัมมทินนาเถรี ภิกษุณีที่พระพุทธเจ้าทรงชมเชยว่าเป็นนักปราชญ์
พระธัมมทินนาเถรี เดิมเป็นภรรยาของเศรษฐีในกรุงราชคฤห์มีชื่อว่า “วิสาขเศรษฐี” ในสมัยพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งมีพระนามว่า “พระปทุมุตตรพุทธเจ้า” นางเกิดในตระกูลที่ประกอบอาชีพรับจ้างในกรุงหังสาวดี ถวายขนมแก่พระอัครสาวกที่ออกจากนิโรธสมาบัติ คือ พระสุชาตเถระ
นายจ้างพอใจในการทำทานของนาง จึงจัดพิธีแต่งงานระหว่างนางกับบุตรชายขึ้น วันหนึ่งนางกับแม่สามีไปกราบพระปทุมุตตรพุทธเจ้า นางเห็นพระพุทธเจ้าทรงตั้งพระภิกษุณีรูปหนึ่งเป็นเอตทัคคะด้านธรรมกถึก นางปรารถนาจะเป็นพระภิกษุณีผู้เป็นเอตทัคคะด้านนี้ พระพุทธเจ้าทรงพยากรณ์ว่านางจะได้เป็นในสมัยของพระสมณโคดมพุทธเจ้า หลังจากนั้นนางก็เวียนว่ายตายเกิดในสุคติคือโลกมนุษย์และสวรรค์
ต่อมาในสมัยของพระปุสสพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าตรัสแก่เธอว่า เธอจงให้หนึ่งส่วน แต่นางกลับทำบุญเป็นสองเท่า ต่อมาสมัยพระกัสสปพุทธเจ้า เกิดเป็นพระราชธิดา พระองค์ที่ 6 แห่งพระเจ้ากิงกิราช มีพระนามว่า “สุธรรมา” ได้สดับธรรมจากพระพุทธเจ้าแล้วเกิดเลื่อมใสอยากบวชเป็นภิกษุณี แต่พระบิดาไม่อนุญาต นางจึงประพฤติพรหมจรรย์ตลอดชีวิต พอสิ้นอายุขัยก็เวียนว่ายตายเกิดเป็นมนุษย์และเทวดา
พอถึงสมัยพระสมณโคดมพุทธเจ้า นางเกิดในครอบครัวที่มีตระกูล พอเจริญวัยเป็นสาวก็แต่งงานกับวิสาขเศรษฐี
สามีของนางธัมมทินนาเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า ได้ฟังเทศนาธรรมก็บรรลุเป็นพระอนาคามี พอกลับถึงบ้าน นางธัมมทินนาออกมาต้อนรับอยู่ที่หัวบันได แล้วทุกครั้งวิสาขเศรษฐีจะจับมือภรรยาเพื่อขึ้นบันได แต่ครั้งนี้เศรษฐีกลับไม่สนใจนาง ทำตัวเฉยเมยต่อนางจนผิดปกติ
นางจึงตอบสามีว่า “ทำไมท่านจึงเปลี่ยนไปเช่นนี้ ข้าทำอะไรให้ท่านไม่พอใจหรือ” เศรษฐีตอบทันทีว่า “เธอไม่ได้ทำอะไรผิด และข้าขอประการว่านับตั้งแต่วันนี้ไป จะไม่ถูกต้องกายผู้หญิงและไม่สนใจในอาหารเลิศรสอีกต่อไป เพราะตอนนี้ข้าเข้าใจในทุกสรรพสิ่งแล้ว ถ้าเธอพอใจจะอยู่ที่นี้ต่อก็ได้ หรือจะกลับไปอยู่ที่บ้านของเธอก็ได้”
นางธัมมทินนาตอบกลับว่า “ข้าแต่ท่านเศรษฐีขอให้ข้าบวชเถิด” จากนั้นวิสาขเศรษฐีก็ให้ข้าทาสบริวารจัดวอทองคำให้นางธัมมทินนาเดินทางยังสำนักภิกษุณี
นางบวชเป็นภิกษุณีแล้ว ศึกษาและปฏิบัติกรรมฐานได้สองสามวัน ก็ปรารถนาสถานที่อันวิเวกจึงเข้าไปพบพระอุปัชฌาย์แล้วบอกท่านว่า “ข้าแต่พระอาจารย์ทั้งหลาย ใจของดิฉันปรารถนาความสงบ ขอดิฉันไปพักยังอาวาสใกล้บ้านของดิฉัน”
เมื่อนางย้ายไปยังอาวาสใกล้บ้าน ไม่นานก็บรรลุอรหัตตผล เป็นพระอรหันต์ วิสาขเศรษฐีทราบว่านางบรรลุอรหัตตผลจึงเข้ามาถามปัญหาธรรม พระธัมมทินนาเถรีตอบปัญหาได้อย่างคมคาย พระพุทธเจ้าทรงทราบจึงทรงประกาศให้นางเป็นเอตทัคคะ ธรรมกถึก ผู้เป็นปราชญ์อธิบายตอบธรรมได้ฉาดฉาน
ที่มา : อรรถกถาธัมมทินนาเถรีคาถา
ภาพ : จิตรกรรมเรื่องธัมมทินนาเถรี วัดพระเชตุพนวิมลมังคลา
บทความน่าสนใจ
ภิกษุณีนิรามิสา ภิกษุณีชาวไทย รูปแรกที่บวชกับ หลวงปู่ติช นัท ฮันห์
ภิกษุณีเจิงคอม สตรีผู้มีหัวใจพระโพธิสัตว์
5 ภิกษุณี ผู้ประเสริฐ แห่งพุทธกาล
พระภัททากัจจานาเถรี ภิกษุณีผู้เลิศทางมหาอภิญญา (พระนางยโสธราพิมพา)
พระนางเถริกาผู้บรรลุธรรมจากการทำครัว
นางสุชาดา : อุบาสิกาคนแรกในพระพุทธศาสนา
นาง วิสาขา หญิงงามแห่งพุทธสมัย
