ท้องอืดท้องเฟ้อบรรเทาด้วย “ข้าวต้มจตุรมิตร”
เรื่องโดย อ.วันทนี ธัญญา เจตนธรรมจักร
ผู้สูงอายุในครอบครัวใครหลายคนอาจประสบปัญหาท้องอืดท้องเฟ้อ หรือจุกเสียดแน่นท้อง หลังรับประทานอาหารในช่วงมื้อเย็นกันใช่ไหมคะ จนบางครั้งอาการดังกล่าวทำให้ปวดท้องได้ ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับความเจ็บป่วยจากโรคในช่องท้องแต่อย่างใด สาเหตุของอาการดังกล่าวเกิดขึ้นจากอะไรนั้น ดิฉันมีข้อมูลมาฝากคุณผู้อ่านกันค่ะ
แพทย์แผนไทยมองว่าอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่นท้องหลังรับประทานอาหารในผู้สูงอายุนั้น เกิดจากการย่อยอาหารไม่สมบูรณ์เนื่องมาจากไฟธาตุที่เกี่ยวกับการย่อยอาหารนั้นลดลง อันเนื่องมาจากปัจจัยหลายอย่าง ทั้งจากอายุที่มากขึ้น และความเสื่อมของร่างกาย อาทิฟันที่ใช้ในการบดเคี้ยวหลุดร่วงไป ลำไส้เคลื่อนไหวตัวช้าลง หรือไฟย่อยอาหารมีประสิทธิภาพลดลง (น้ำย่อยและกลไกที่เกี่ยวข้องกับการย่อยทำงานไม่ดีเท่าเดิม) หรืออาหารที่รับประทานนั้นมีเนื้อสัมผัสหยาบเหนียว มีไขมันสูง ตลอดจนการรับประทานอาหารที่มีธาตุหรือฤทธิ์เย็น เป็นต้น
การแก้ปัญหาดังกล่าวนั้น ดิฉันขอแนะนำว่า ในมื้อเย็นควรรับประทานอาหารจำนวนน้อย และเป็นอาหารที่ปรุงสุกมีความอ่อนนุ่มย่อยง่าย ไม่รับประทานผักหรือผลไม้ที่มีฤทธิ์เย็น เช่น มะระ ฟัก แตงต่างๆ ผักดิบใบเขียว เช่น บัวบก แต่สามารถรับประทานผักดิบจำพวก สะระแหน่ โหระพา ผักแพรว ขิงสด ซึ่งมีน้ำมันหอมระเหยอยู่ในตัวได้ ซึ่งช่วยเพิ่มการหลั่งน้ำย่อยและเพิ่มประสิทธิภาพของการทำงานทั้งกระเพาะอาหารและลำไส้ได้ดี ไม่รับประทานน้ำอัดลมหรือของหมักดอง อาหารมันที่ย่อยยาก เลือกดื่มน้ำขิง เพื่อช่วยขับลมและอุ่นกระเพาะอาหารให้ลำไส้ทำงานได้ดีขึ้น เท่านี้ก็หมดห่วงเรื่องท้องอืด จุกเสียด แน่นท้องในผู้สูงอายุได้แล้ว
และหากใครยังคิดรายการอาหารจากข้อจำกัดที่กล่าวมาไม่ออก ดิฉันก็มีเมนูอาหารจานสบายท้อง รับประทานได้ทั้งในผู้สูงอายุและในผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับอาการท้องอืดเฟ้อ มาฝากกัน นั่นก็คือ”ข้าวต้มจตุรมิตร” ข้าวต้มเนื้อนุ่มจากข้าวสวย ลูกเดือย และมันเทศ เคล้ากับโปรตีนย่อยง่ายจำพวก ปลา กุ้ง ปู และวิตามินจากผักที่ต้มลงไปหลายชนิด โรยหน้าด้วยหัวไชโป๊วสับผัดกับขิงข่า เพิ่มกลิ่นหอม ช่วยย่อย และขับลมได้เป็นอย่างดีเชียวค่ะ
ข้าวต้มจตุรมิตร
ส่วนผสม (สำหรับ 2 ที่)
เตรียม 30 นาที ปรุง 20 นาที
ข้าวสวย 1 ถ้วย
เนื้อปูนึ่งสุก 30 กรัม
กุ้งแกะเปลือก 4 ตัว
เนื้อปลาเก๋าลวก 60 กรัม
เนื้อปลากะพงลวก 60 กรัม
ลูกเดือยต้มสุก 30 กรัม
มันเทศดิบปอกเปลือกหั่นเต๋า 60 กรัม
แครอตหั่นเต๋า 30 กรัม
เห็ดหอมแห้งแช่น้ำจนนิ่มหั่นเต๋า 3 ช้อนโต๊ะ
บล็อกโคลี่หั่นเต๋า 3 ช้อนโต๊ะ
ตังฉ่ายสับ 1 ช้อนโต๊ะ
กระเทียมสับ 3 ช้อนโต๊ะ
พริกไทยป่น ½ ช้อนชา
ซีอิ๊วขาว 2 ช้อนโต๊ะ
น้ำซุปกระดูกหมูหรือซุปไก่ 3 ถ้วยตวง
ขึ้นช่ายหั่นซอยสำหรับ โรยหน้า 2 ช้อนชา
ขิงซอยสำหรับโรยหน้าตามชอบ
ส่วนผสมสำหรับโรยหน้าข้าวต้ม
ขิงแก่สับ 4 ช้อนโต๊ะพูน
หัวไชโป๊วสับ 1 ช้อนโต๊ะ
ข่าแก่ตำละเอียด 1 ช้อนชา
น้ำมันสำหรับผัด 1 ช้อนโต๊ะ
วิธีทำ
- ผัดส่วนผสมสำหรับโรยหน้าข้าวต้มรวมกันจนหอม ตักขึ้นพักไว้
- รินน้ำซุปใส่หม้อยกขึ้นตั้งไฟกลางจนเดือดใส่มันเทศ ลูกเดือย แครอต บล็อกโคลี่ เห็ดหอม ปรุงรสด้วยซีอิ๊วขาว ใส่ตังฉ่ายลงไป แล้วใส่ข้าวสวยลงไปรอจนเดือด จึงใส่เนื้อปลา กุ้ง ปู ตามด้วยโรยพริกไทยแล้วตักใส่ชาม โรยขึ้นช่าย ขิงซอย และส่วนที่ผัดลงบนข้าวต้ม 1 ช้อนโต๊ะ ก่อนรับประทาน
Tips
1.ข้าวต้มสำหรับผู้สูงอายุไม่ควรให้มีรสเค็มมาก เวลารับประทานอาจโรยพริกไทยเพิ่มได้เพื่อให้มีรสเผ็ดร้อน เนื่องจากตังฉ่ายมีรสเค็มอยู่แล้วส่วนไชโป๊วนั้นก็มีทั้งรสเค็มและหวาน
2.การนำขิงและข่าไปผัดกับน้ำมันทำให้มีกลิ่นหอมและได้น้ำมันจากขิงและข่า ช่วยเสริมฤทธิ์ในการย่อยได้ดี
ล้อมกรอบ
กระเทียม ขับลมในลำไส้ แก้ท้องอืดเฟ้อจุกเสียดแน่นท้อง ช่วยย่อยอาหาร ลดไขมันในเลือด
ขิง ช่วยขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นท้อง บำรุงธาตุ แก้อาการคลื่นไส้อาเจียน แก้ปวดท้อง
ข่า ช่วยขับลมในกระเพาะและลำไส้ แก้อาการปวดบิดมวนในลำไส้ ดับกลิ่นคาว แก้ท้องอืดเฟ้อ
พริกไทย ขับลมในท้อง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้จุกเสียดแน่นท้อง บำรุงธาตุ
ข้าวต้มจตุรมิตรพลังงานต่อหนึ่งหน่วยบริโภค 409.56 กิโลแคลอรี
โปรตีน 32.79 กรัม
ไขมัน 10.20 กรัม
คาร์โบไฮเดรต 45.15 กรัม
ไฟเบอร์ 3.03 กรัม
