เพราะสุขภาพสำคัญ! ควรป้องกันการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร-ชีวจิต

เพราะสุขภาพแข็งแรงเป็นต้นทุนที่สำคัญในการใช้ชีวิตให้มีคุณภาพเอื้อต่อการพัฒนาประเทศและมวลมนุษยชาติ การเสียชีวิตในวัยสูงอายุที่เป็นไปตามธรรมชาติอันเนื่องมาจากสภาพร่างกายที่ร่วงโรยไปตามวัยนั้นอาจจะถือว่าเป็นเสียชีวิตที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้ ซึ่งเรื่องนี้ใครๆ ก็ทราบดีใช่มั้ยคะ

แต่สําหรับการเสียชีวิตในช่วงวัยเด็กหรือวัยทํางานซึ่งเป็นวัยที่ยังไม่ควรเสียชีวิตถือว่าเป็นการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรเกิดขึ้นมากเหลือเกิน ซึ่งสาเหตุการเสียชีวิตอันไม่สมควร ได้แก่ อุบัติเหตุต่างๆ ทั้งที่เกิดจากเจตนาและไม่เจตนา การเสียชีวิตเนื่องจากขาดการสุขาภิบาลที่ดี การเสียชีวิตด้วยโรคติดต่อหรือโรคระบาดต่างๆ และการเสียชีวิตจากโรคไม่ติดต่อที่สามารถป้องกันได้

อย่างไรก็ตาม ก็ยังไม่มีตัวชี้วัดใดที่ดีที่สุดในการวัดการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร จึงมีการศึกษาตัวชี้วัดหลายๆ ตัว เพื่อสะท้อนแนวโน้มการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร โดยส่วนใหญ่จะให้ ความสําคัญกับกลุ่มที่เสียชีวิตในช่วงอายุน้อยๆ ด้วยการถ่วงนําหนักซึ่งจะให้ค่าการสูญเสียมากกว่าในกลุ่มผู้สูงอาย

แกะรอยงานวิจัยสะท้อนบทเรียนทั่วโลก

องค์การอนามัยโลกตั้งเป้าลดการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรในกลุ่มโรคไม่ติดต่อ กลุ่มโรค คือ โรคหัวใจ และหลอดเลือด โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน และโรคที่เกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจเรื้อรัง ลดลงให้ได้ร้อยละ 25 ใน ค.ศ.2025

กระทรวงสาธารณสุขเคยให้ความรู้ไว้ว่า โดยภาพรวมประชากรโลกมีอัตราการเสียชีวิตก่อนวันอันควร (ช่วงอายุ 35 – 59 ปี ) ลดลงยกเว้นในบางพื้นที่ซึ่งยังมีปัญหาโรคติดเชื้อเอชไอวีระบาด และ ภาวะสงคราม

ปัจจุบันเด็ก 3 ใน 4 คนทั่วโลกสามารถมีชีวิตอยู่ได้ถึงอายุ 50 ปี และกว่าครึ่งหนึ่งมีชีวิตอยู่ถึงอายุ 70 ปี เมื่อพิจารณาจากสถิติใน ค.ศ. 1970 ( พ.ศ.2513 ) พบว่าประชากรทั่วโลกมีอัตราการเสียชีวิตในช่วงอายุ 35 – 59 ปี ถึงร้อยละ 28 และลดลงเหลือร้อยละ 15 ใน ค.ศ. 2010 ( พ.ศ. 2553 )

สิ่งที่น่าสนใจคือ ขณะที่สถิติการเสียชีวิตก่อนวัยอันควรทั่วโลกล้วนมีแนวโน้มลดลง แต่ใน ค.ศ. 1990 ( พ.ศ. 2533 ) ปรากฏว่า ปัญกาโรคติดเชื้อเอชไอวี การสูบบุหรี่ การดื่มสุรา โรคอ้วน และภาวะสงคราม กลับทำให้ตัวเลขของการเสียชิวิตในช่วงวัยนี้สูงขึ้นอีก

สาเหตุการเสียชีวิตในแต่ละประเทศสะท้อนปัญหาที่แตกต่างกันไป ยกตัวอย่างเช่น ในประเทศจีน ปัญหาการสูบบุหรี่ยังเป็นสาเหตุก่อโรคซึ่งทำให้เกิดการเสียชีวิตในช่วงวัยนี้ ขณะที่ประเทศรัสเซีย การดื่มสุรา โดยเฉพาะวอดก้า ซึ่งเพิ่มขึ้นหลังจากล่มสลายของสหภาพโซเวียต สภาพเศรษฐกิจตกต่ำ และนโยบายที่หละหลวม เป็นสาเหตุให้ประชากรในประเทศมีสถิติการเสียชีวิตในช่วงวัยดังกล่าวมากขึ้น

ส่วนประเทศไทยนั้น เซอร์ริชาร์ดให้ความเห็นว่า การควบคุมและป้องกันโรคติดต่อเชื้อเอชไอวีได้ผลดี มีการลงไปให้ความรู้แก่ผู้ทำงานบริการทางเพศ รณรงค์ให้ใช้ถุงยางอนามัย และมีนโยบายเพื่อรองรับการดูแลสุขภาพผู้ติดเชื้ออย่างครบวงจร

แต่ปัญหาที่ต้องช่วยแก้ไขอย่างจริงจังต่อไปคือการเสียชีวิตจากอุบัติเหตุ ซึ่งส่วนใหญ่มีสาเหตุจากการดื่มสุราขณะขับขี่ยานพาหนะและไม่สวมหมวกกันน็อกรวมถึงปัญหาโรควิถีชีวิตหรือโรคเอ็นซีดี ( Non Communicable Disease ) เช่น โรคมะเร็ง โรคเส้นเลือดในสมองแตก โรคหัวใจ โรคเบาหวาน และโรคอ้วน

สถานการณ์ในประเทศไทย ชี้ต้องเร่งป้องกันโรควิถีชีวิต

ประเทศไทยว่าขณะนี้มี 4 โรคสำคัญที่ก่อปัญหาด้านสุขภาพแก่ประชากรวัยทำงาน ซึ่งทำให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจคิดเป็น 198,512 ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 2.2 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ ได้แก่

โรคหัวใจและหลอดเลือด 78,976 ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 39.8
โรคมะเร็ง 78,255ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 39.4
โรคเบาหวาน 24,489ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 12.3
โรคระบบทางเดินหายใจ 16,793ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 8.5

ที่น่าตกใจมากคือ ในระยะเวลาเพียง 10 ปี จาก พ.ศ. 2542 – 2552 มีประชากรไทยเสียชีวิตจาก 4 โรคหลักนี้เพิ่มขึ้นเฉลี่ยทุก ๆ ปี ปีละ 8,054 คน จาก 233,797 คน เป็น 314,340 คน

ทั้งนี้ เรื่องการดื่มสุราและสบบุหรี่นั้น แม้จะมีสถิติโดยภาพรวมคงที่ แต่พบตัวเลขนักดื่มหน้าใหม่ที่เป็นเยาวชนทั้ง ชาย และ หญิง เพิ่มขึ้นทุกปี นั่นหมายถึงคนกลุ่มนี้จะมีความเสี่ยงเจ็บป่วยด้วยโรควิถีชีวิตมากขึ้น เพราะมีระยะเวลาในการดื่มและการสูบยาวนานกว่าคนที่เริ่มช้า

ส่วนปัญหาภาวะน้ำหนักเกินพบมากขึ้นเรื่อย ๆในประชากรเพศหญิงโดยมีสาเหตุมาจากการบริโภคน้ำตาลซึ่งโดยเฉลี่ยเพิ่มจาก พ.ศ.2526 คนละ 12.7 กิโลกรัมต่อปี เป็นคนละ 29.6 กิโลกรัมต่อปี ใน พ.ศ. 2556 เช่นเดียวกับการบริโภคเกลือและโซเดียมที่มีปริมาณสูงเกินเกณฑ์ที่แนะนำถึง 2 เท่า ขณะที่ประชากรทั่วประเทศเกินร้อยละ 50 กินผักผลไม้ไม่เพียงพอ

ส่วนพฤติกรรมเชิงบวก เช่น ออกกำลังกายนั้น ตลอดระยะเวลากว่า 10 ปีที่ผ่านมา ตั้งแต่ พ.ศ. 2544 – 2554 มีประชากรไม่ถึงร้อยละ 30 ออกกำลังกายเป็นประจำ

แม้ว่ารัฐบาลจะมีการรณรงค์ให้ออกกำลังกาย ลดกินหวาน มัน เค็ม อย่างต่อเนื่อง แต่หากผู้คนในประเทศส่วนใหญ่ยังคงละเลย ไม่ดูแลสุขภาพเสียแต่วันนี้ คงไม่แคล้วต้องจน เจ็บ และเสียชีวิตก่อนวัยอันควรเป็นแน่