5. ปัญหาด้านเศรษฐกิจ เนื่องจากผู้สูงอายุส่วนใหญ่ไม่ได้ประกอบอาชีพ ขาดรายได้ ทำให้ความสามารถในเลือกซื้ออาหารที่ดีมีประโยชน์มารับประทานได้น้อยลงจึงเลือกที่จะรับประทานอาหารที่มีคุณภาพลดลงตามรายได้ที่มีอยู่ ซึ่งเมื่อผู้สูงอายุขาดสารอาหารจะทำให้เกิดผลเสียต่อสุขภาพตามมาหลายประการ
การป้องกันและรักษาภาวะขาดสารอาหารในผู้สูงอายุ สามารถทำได้โดย
หมั่นสังเกตว่าสาเหตุใดที่ทำให้ผู้สูงวัยกินอาหารได้น้อยลง พูดคุย สอบถามท่านว่าเป็นเพราะอะไรถึงกินอาหารได้น้อย เมื่อรู้แล้วก็แก้ไขไปตามสาเหตุนั้นๆ เช่น การรักษาช่องปากจัดหาฟันเทียมเพื่อช่วยการบดเคี้ยวอาหาร การพิจารณาหยุดยาที่ทำให้ผู้สูงอายุเบื่ออาหาร หาความรู้ด้านโภชนาการที่ถูกต้อง ปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อม ให้เหมาะสม เป็นต้น
นอกจากนี้การจัดหาอาหารเสริมสูตรสำเร็จรูปทางการแพทย์ก็เป็นวิธีป้องกันการขาดสารอาหารผู้สูงวัยได้ดีอีกวิธีหนึ่ง เพราะอาหารเสริมในปัจจุบันนั้นมีสารอาหารที่ครบถ้วนมากกว่านมทั่วไป ทั้งชนิดน้ำและชนิดผงนำมาผสมน้ำ และแยกสูตรตามโรคของผู้ป่วย เช่น สูตรปกติ สูตรสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน สูตรสำหรับผู้ป่วยโรคไต เป็นต้น โดยให้ผู้ป่วยรับประทานเองหรือให้ทางสายสวนกระเพาะอาหารในกรณีไม่สามารถรับประทานอาหารได้เอง
มีผลการศึกษาการให้อาหารเสริมสูตรสำเร็จรูปทางการแพทย์ในผู้สูงอายุที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเนื่องจากความเจ็บป่วยเฉียบพลัน พบว่า ให้ผลดีในด้านการป้องกันไม่ให้น้ำหนักตัวลดลง ทำให้กล้ามเนื้อมีกำลังบีบตัวเพิ่มขึ้น (Hand-Grip Strength) และทำให้รับประทานอาหารปกติได้เพิ่มขึ้นด้วย กรณีให้ในผู้สูงอายุที่นอนโรงพยาบาลเนื่องจากกระดูกสะโการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ
รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ทุกวัน ไม่รับประทานอาหารที่ซ้ำซาก ควรรับประทานอาหารที่หลากหลาย เพื่อให้ได้สารอาหารครบตามที่ต้องการ
รับประทานอาหารที่สะอาดและปลอดภัย เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของสิ่งที่เป็นพิษที่มีอยู่ในอาหาร ที่อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อตัวผู้บริโภค อาหารปนเปื้อนได้จากหลายสาเหตุ คือ จากเชื้อโรค และพยาธิต่างๆ สารเคมีที่เป็นพิษหรือสารปนเปื้อน หรือโลหะหนักที่เป็นอันตราย ทั้งนี้อาจเกิดจากกระบวนการผลิต ปรุง ประกอบ และจำหน่ายอาหารที่ไม่ถูกสุขลักษณะ หรือสิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม เช่น แผงลอยริมบาทวิถี การใช้สารปรุงแต่งอาหารไม่ได้มาตรฐาน การใช้สารเคมีในการถนอมอาหาร การใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชในปริมาณมาก เป็นต้น
หลักการในการเลือกกินอาหารที่สะอาด ปราศจากการปนเปื้อน ควรเลือกกินอาหารที่สด สะอาด ผลิตจากแหล่งที่เชื่อถือได้ มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ มีกลิ่น รส และสีสันตามธรรมชาติ ในการปรุงอาหารในครัวเรือน ควรเลือกซื้ออาหารที่สด สะอาด มาปรุง ล้างทำความสะอาด ก่อนนำไปปรุงประกอบ ใช้ภาชนะอุปกรณ์ที่สะอาดปลอดภัย ล้างเก็บถูกสุขลักษณะ มีพฤติกรรมบริโภคที่ถูกสุขลักษณะ คือ ล้างมือก่อนบริโภค ใช้ช้อนกลาง การเลือกซื้ออาหารปรุงสำเร็จ อาหารถุง ควรเลือกซื้อจากร้านจำหน่ายอาหาร หรือแผงลอยที่ถูกสุขลักษณะ ปรุงสุกใหม่ มีการปกปิดป้องกันแมลงวัน บรรจุในภาชนะทีสะอาดปลอดภัยมีการใช้อุปกรณ์หยิบจับ หรือตักอาหารแทนการใช้มือ
การบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพของผู้สูงอายุ
นอกจากศึกษาวิธีการป้องกันภาวะขาดสารอาหารในผู้สูงอายุแล้ว ผู้ดูแลควรรู้ด้วยว่าควรให้ผู้สูงอายุที่เรารักบริโภคอาหารประเภทไหน ที่จะนำมาซึ่งการมีสุขภาพที่ดี เราไปดูกันดีกว่าค่ะว่ามีอะไรบ้าง
- รับประมานอาหารไขมันพอเหมาะ เพื่อป้องกันการสะสมไขมันมากเกินไป
- รับประทานอาหารที่มีเส้นใยอาหารอย่างสม่ำเสมอ เพื่อช่วยระบบการขับถ่าย และลดไขมันใน ระมัดระวังการรับประทานอาหารที่มีสารก่อมะเร็ง เช่น อาหารประเภททอด ย่าง เผา หรืออาหารที่ไหม้เกรียม
- ลดปริมาณ และระดับการรับประทานอาหารรสจัด เช่น หวานจัด เปรี้ยวจัด เค็มจัด เผ็ดจัด เพราะจะทำให้เกิดการระคายเคืองต่อเยื่อบุทางเดิน
- หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ และน้ำอัดลม เพราะเสี่ยงต่อการเป้นโรคต่างๆ เช่น โรคตับแข็ง โรคแผลในกระเพาะอาหาร โรคมะเร็ง โรคเบาหวาน เป็นต้น
อย่าลืมนะคะว่า ผู้สูงอายุจึงเป็น กลุ่มที่มีการขาดอาหารได้ง่ายกว่ากลุ่มประชากรอื่น ๆ ควรใส่ใจและดูแลให้มากๆ ที่สำคัญภาวะขาดสารอาหารในผู้สูงวัยส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน จึงควรมีความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง หากพบความผิดปกติหรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยงควรเข้ารับการตรวจเพื่อจะได้รักษาอย่างทันท่วงที
ข้อมูลจาก: เวชศาสตร์ผู้สูงอายุ คณะแพทย์ศาสตร์ ศิริราชพยาบาล
บทความอื่นๆ ที่น่าสนใจ
