พระมหากรุณาธิคุณด้านการอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงสนพระราชหฤทัยในด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมมาตั้งแต่เมื่อยังทรงพระเยาว์ เกิดเป็นแนวพระราชดําริในการพัฒนาประเทศ ให้ก้าวหน้าควบคู่กับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้ธํารงอยู่ได้อย่างยั่งยืนตลอดมา
โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (อพ.สธ.)
รักษาฐานทรัพยากรสู่เศรษฐกิจพอเพียง
ด้วยทรงห่วงใยพันธุ์ไม้เก่า ๆ และภูมิปัญญาท้องถิ่นซึ่งเป็นองค์ความรู้เฉพาะด้าน ที่อาจสูญหายไปในอนาคตโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (อพ.สธ.) จึงเกิดขึ้นโดยมีการสนับสนุน 8 กิจกรรมสำคัญที่นำไปสู่การเรียนรู้ ใช้ประโยชน์ และสร้างจิตสำนึก ได้แก่ ปกปักรักษาพันธุกรรมพืช สำรวจเก็บรวบรวม ปลูกรักษา วางแผนพัฒนา สร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์และกิจกรรมสนับสนุนพิเศษที่มุ่งให้ความรู้แก่เยาวชนคนรุ่นใหม่
หญ้าแฝก พืชมหัศจรรย์จากพระราชา
ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชที่ทรงตระหนักถึงปัญหาความแห้งแล้ง จึงมีพระราชดำริให้นำหญ้าแฝกมาใช้ในการอนุรักษ์ดินและน้ำ รวมทั้งใช้ในการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้ดียิ่งขึ้น เพื่อให้แผ่นดินที่เคยถูกทิ้งร้างไร้ประโยชน์กลับมาอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง
แหลมผักเบี้ย โครงการจัดการน้ำเสียและขยะในพระราชดำริ
“…ปัญหาสำคัญคือ เรื่องสิ่งแวดล้อม เรื่องน้ำเสียกับขยะ ได้ศึกษามาแล้วเหมือนกัน ทำไม่ยากนัก ในทางเทคโนโลยีทำได้ แล้วในเมืองไทยเองก็ทำได้ หาเทคโนโลยีจากต่างประเทศมาแล้วทำในเมืองไทยเองก็ทำได้ หรือจะรับจ้างบริษัทต่างประเทศมาก็ทำได้ นี่แหละปัญหาเดียวกัน เดี๋ยวนี้กำลังคิดจะทำ แต่ติดอยู่ที่ที่จะทำ…”
ข้อความข้างต้นนั้นเป็นตอนหนึ่งของพระราชดำรัสที่ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงให้ไว้เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2533 ก่อนจะเป็นที่มาแหลมผักเบี้ยโมเดล ช่วยแก้ปัญหาน้ำเสียสู่ความยั่งยืนทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ผู้สนใจสามารถติดต่อดูงานได้ที่ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลสามพระยา อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี 76120 โทรศัพท์ 0-3259-3252-5
โครงการวิจัยและพัฒนาสิ่งแวดล้อมแหลมผักเบี้ยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ มีพื้นที่ 1,135 ไร่ ตั้งอยู่ที่ หมู่ 1 ตำบลแหลมผักเบี้ย อำเภอบ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี
สถานีเกษตรหลวงอ่างขาง แหล่งผลิตพืชผลปลอดสารเพื่อคนไทย
โครงการสนับสนุนและช่วยเหลือชาวเขาและผู้ทุกข์ยากในถิ่นทุรกันดาร สถานีเกษตรหลวงอ่างขาง โดยมูลนิธิโครงการหลวงจัดตั้งขึ้นเพื่อวิจัยผลผลิตและพันธุ์พืชเมืองหนาวสร้างรายได้แก่คนท้องที่ และช่วยให้คนทั่วไปมีทางเลือกในการบริโภคอาหารปลอดสารเคมี
นอกจากนั้นโครงการหลวงยังมีเป้าหมายที่จะกําจัดการปลูกฝิ่นในพื้นที่ด้วยการหาพืชทดแทน โดยพืชพันธุ์ที่นํามาทดลองเพาะปลูกมีนับร้อยชนิดที่ไม่เคยปลูกในเมืองไทย เช่น สตรอว์เบอร์รี่ พีช ถั่วลันเตา
และการหยิบยื่นความรู้ และวิธีการที่ถูกต้องให้ชาวบ้านใช้หาเลี้ยงชีพนี้ได้ ดึงศักยภาพในการพึ่งพาตนเองเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีกันถ้วนหน้า
