ป้องกันก่อนเป็น เส้นเลือดขอด
เส้นเลือดขอด คงเคยได้ยินกันมาบ้างแล้วใช่ไหม โดยเฉพาะสาวๆ ซึ่งมักเป็นมากกว่า ผู้ชายถึงสามเท่า ทำให้ขาดความมั่นใจเวลาสวมใส่กระโปรง แต่สิ่งที่สำคัญมากกว่านั้นคือ หากเป็นแล้วไม่รักษา ปล่อยให้ อาการกำเริบหนัก อาจก่อให้เกิดอันตรายตามมาได้
เส้นเลือดขอดคืออะไร
นายแพทย์เจริญ เดโชธนวัฒน์ แพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป โรงพยาบาลหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์ กล่าวถึง อาการเส้นเลือดขอด หรือ varicose vein ไว้ว่า เกิดจากความผิดปกติของลิ้นและผนังหลอดเลือดดำ ทั้งนี้ปกติเวลาที่เรายืน แรงโน้มถ่วงของโลกจะดึงดูดเลือดในเส้นเลือดให้ลงไปสู่สนามแม่เหล็กโลก ทำให้เลือดที่ขามีแรงดันในผนังเส้นเลือดมากกว่าเลือดที่อยู่ส่วนบนของร่างกาย
หากมีการอุดตันของลิ้นในหลอดเลือดดำ หรือมีการอักเสบที่ผนังหลอดเลือดดำร่วมด้วยก็จะยิ่งทำให้เลือดคั่งอยู่ในหลอดเลือดส่วนปลาย จึงทำให้ผนังหลอดเลือดดำที่ชั้นใต้ผิวหนังเกิดการขยายตัวแบบผิดปกติ กลายเป็นเส้นเลือดขอดตามมา
อาการของเส้นเลือดขอด
โดยปกติคนที่เป็นเส้นเลือดขอดจะมีอาการทางกายที่สังเกตเห็นได้ด้วยตัวเอง คือ มีเส้นเลือดโป่งพองสีเขียวคล้ำ คดไปมาเกิดขึ้นตามจุดต่างๆ ของร่างกาย ตั้งแต่บริเวณตาตุ่ม น่อง ขาพับ ต้นขา โคนขา สะโพก หน้าท้อง และตามส่วนอื่นๆ เมื่อกดดูจะรู้สึกเจ็บและตึงบริเวณที่เป็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนการมีประจำเดือน อาการเหล่านี้จะยิ่งแสดงให้เห็นมากขึ้น
ในรายที่เป็นหนัก หากยืนหรือนั่งในอิริยาบถเดิมๆ เป็นเวลานานหลายชั่วโมงจะยิ่งมี อาการปวดขาและเท้าบวม เนื่องจากปริมาณของเลือดและน้ำเหลืองไปคั่งบริเวณขาและเท้ามากกว่าคนปกติ ทำให้มีน้ำเหลืองซึมออกมานอกเส้นเลือด เกิดอาการเกร็งแบบผิดปกติของกล้ามเนื้อจนทำให้เป็นตะคริวในตอนกลางคืน และรู้สึกคันที่ผิวหนังบริเวณนั้น หากปล่อยทิ้งไว้ ไม่ได้รับการรักษาจากแพทย์อย่างถูกวิธี อาจทำให้เกิดการอักเสบจนเส้นเลือดในบริเวณนั้นแตกและเป็นอันตรายได้
ใครคือกลุ่มเสี่ยง
ในทางระบาดวิทยาพบว่า อาการเส้นเลือดขอดมักพบในผู้หญิงที่มีอายุระหว่าง 40 – 50 ปี ผู้สูงอายุ คนอ้วน และหญิงมีครรภ์ ทั้งยังพบอีกว่า หากคนในครอบครัวเคยมีประวัติเป็นเส้นเลือดขอดมาก่อน ก็มีอัตราเสี่ยงต่อการเป็นโรคดังกล่าวในอนาคตมากกว่าคนทั่วไป
ทั้งนี้ผู้ที่มีอายุน้อยก็มีอัตราเสี่ยงต่ออาการเส้นเลือดขอดได้เช่นเดียวกัน โดยเฉพาะอาชีพที่ต้องยืนหรือนั่งนานๆ เช่น พนักงานต้อนรับ บริกรร้านอาหาร ทันตแพทย์ พนักงานในห้างสรรพสินค้า รวมทั้งพนักงานบริษัทที่ต้องนั่งทำงานเป็นเวลานานๆ เป็นต้น
การรักษาอาการเส้นเลือดขอด
ปัจจุบันแพทย์มีวิธีรักษาอาการเส้นเลือดขอดอยู่สองแนวทาง คือ การรักษาแบบประคับประคอง โดยจะเน้นหนักไปในทางการ ป้องกันและรักษาตามอาการ เช่น หากบริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอด มีอาการปวดก็ให้ใช้การบีบนวด การเปลี่ยนอิริยาบถ หรือการใส่ถุงน่องชนิดพิเศษเพื่อรัดประคองเส้นเลือดดำตามคำแนะนำของแพทย์ เพื่อช่วยลดอาการขาบวม เป็นต้น
การรักษาโดยการผ่าตัด ซึ่งแพทย์จะใช้เมื่อมีอาการหนักหรือมีภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ที่เป็นอันตราย เช่น เท้าบวมมาก มีแผล เรื้อรัง ผิวหนังบริเวณนั้นอักเสบ ทั้งนี้ยังพบว่า ถึงแม้ว่าจะรักษาโดยการผ่าตัดแล้วก็ตาม หากยังต้องยืนหรือนั่งด้วยอิริยาบถเดิมๆ เป็นเวลานานๆ ผู้ป่วยก็มีโอกาสกลับมาเป็นเส้นเลือดขอดได้อีก
ทำอย่างไรเมื่อเป็นเส้นเลือดขอด
นายแพทย์เจริญให้คำแนะนำเบื้องต้นสำหรับผู้เป็นเส้นเลือดขอดในระยะเริ่มแรกไว้ดังนี้
- ไม่ควรยืนหรือนั่งเฉยๆเป็นเวลานาน เพราะจะทำให้แรงดันในเส้นเลือดดำสูงขึ้นจนเกิดอาการเจ็บที่บริเวณเส้นเลือดขอดได้ ควรปรับเปลี่ยนอิริยาบถบ่อยๆ เพื่อให้ร่างกายได้มีโอกาสส่งเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ได้อย่างเต็มที่
- หาเวลาออกกำลังกายตามความเหมาะสมกับอายุ เช่น เต้นแอโรบิก ฝึกโยคะ การเดิน เพื่อสร้างความยืดหยุ่นให้กล้ามเนื้อช่วยให้ลิ้นของเส้นเลือดดำเปิดปิดได้สะดวก และระบบเลือดในร่างกายมีการหมุนเวียนที่ดีขึ้น
- หลีกเลี่ยงการสวมสเตย์หรือเสื้อผ้าที่รัดติ้ว เพราะจะยิ่งทำให้ระบบการไหลเวียนของเลือดและลิ้นของเส้นเลือดดำทำงาน ลำบากขึ้น
- พยายามนอนยกขาให้สูงกว่าระดับหัวใจ โดยใช้หมอน หนุนบริเวณปลายเท้าหรือใต้หัวเข่า ซึ่งจะช่วยให้เลือดหมุนเวียนได้ดีขึ้นและลดอาการปวด ทำให้ลักษณะของเส้นเลือดขอดมีขนาดเล็กลง เป็นต้น
ถ้าคุณไม่อยากเป็นคนหนึ่งที่ต้องทนทุกข์ทรมานกับอาการเส้นเลือดขอด ลองนำข้อแนะนำข้างต้นไปปรับใช้เพื่อป้องกันไว้ก็ดีนะ
คอลัมน์โรคภัยใกล้ตัว นิตยสารชีวจิต ฉบับ 200 (1 กุมภาพันธ์ 2550)
บทความน่าสนใจอื่นๆ
กูรูไข 8 ปัญหาสุขภาพยอดฮิตคนทำงาน
