ชัยบุรี โรงเรียนปลอดหวาน
โรงเรียนปลอดหวาน เพื่อแก้ปัญหาเด็กไทยกินหวาน ป้องกันโรคอ้วน ฟันพุ เบาหวาน รวมไปถึงการกินน้ำอัดลม ขนมกรุบกรอบด้วย
ในรอบ 10 ปีที่ผ่านมาเด็กไทยมีสถิติอ้วนลงพุงเพิ่มมากขึ้นติดอันดับโลก และยังเป็นโรคฟันผุ เบาหวานร่วมด้วย ซึ่งเป็นผลมาจากพฤติกรรมการบริโภคติดหวานทั้งจากเครื่องดื่มหวาน โดยเฉพาะน้ำอัดลม ตลอดจนขนมกรุบกรอบ
จากการศึกษาของเครือข่ายเด็กไทยไม่กินหวานในปี 2547 พบว่า เด็กอายุสามถึงห้าปี ร้อยละ 64 มีการบริโภคน้ำตาลมากกว่า 8 ช้อนชาต่อวัน เกินมาตรฐานที่องค์การอนามัยโลกหรือ WHO แนะนำปริมาณเหมาะสมที่ 6 ช้อนชาต่อวันเท่านั้น
ดื่มน้ำอัดลมแค่ขวดเดียวน้ำตาลก็เกิน 6 ช้อนชาแล้ว ยังไม่รวมถึงการบริโภคอาหารอื่นๆ ในรอบวัน
องค์การอนามัยโลกตระหนักถึงปัญหานี้ในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย โดยระบุว่า “โรคอ้วนกำลังเป็นโรคระบาด” โดยเสนอทางแก้ไขให้ทุกประเทศผลักดันให้เกิดเป็นนโยบายระดับชาติ ปรับปรุงการบริโภคหรือการออกกำลังกาย ตลอดจนสนับสนุนอาหารสุขภาพโดยเฉพาะในโรงเรียน
จากการขับเคลื่อนและรณรงค์อย่างหนักให้ทุกภาคส่วนภายใต้เครือข่ายเด็กไทยไม่กินหวาน ส่งผลให้คณะกรรมการศึกษาขั้นพื้นฐานมีมติเห็นชอบให้สถานศึกษาในสังกัดไม่จำหน่ายน้ำอัดลมในสถานศึกษาแต่ปี 2551 ยกระดับสู่การเป็นโรงเรียนปลอดน้ำอัดลม ถือได้ว่าเป็นประกาศนโยบายระดับชาติเพื่อปกป้องเด็กและเยาวชนจากภัยน้ำอัดลมเป็นครั้งแรกของประเทศไทย ซึ่งถือเป็นแนวทางหนึ่งในการลดพฤติกรรมการบริโภคน้ำตาลของเด็กไทย
นายแพทย์สุธา เจียรมณีโชติชัย ที่ปรึกษากรมอนามัย อดีตรองอธิบดีกรมอนามัย กล่าว่า ขณะนี้มีเขตพื้นที่การศึกษาที่ปลอดน้ำอัดลมแล้วมีทั้งหมด 28 เขตพื้นที่การศึกษา จาก 25 จังหวัดทั่วประเทศ
ทั้งนี้การขับเคลื่อนกรุณาน้ำตาลในโรงเรียนหรือโรงเรียนอ่อนหวานนั้นได้ให้ความสำคัญกับอาหารเป็นสำคัญ เพื่อให้เด็กได้บริโภคอาหารที่มีคุณภาพและดีต่อสุขภาพ ไม่ก่อให้เกิดภาวะโรคอ้วน เริ่มตั้งแต่อาหารกลางวัน ซึ่งต้องไม่มีรสหวาน มัน เค็ม มีการลดใช้เครื่องปรุงให้น้อยที่สุด โดยเฉพาะการใช้น้ำตาลที่ทำให้เด็กติดหวาน ต่อมาคือการรณรงค์งดดื่มน้ำอัดลมหรือเครื่องดื่มรสหวานอื่นๆ โดยหน่วยงานสาธารณสุขจะเข้าไปส่งเสริมเครื่องตรวจวัดค่าความหวานสามารถนำไปใช้ในโรงเรียนได้
เช่นเดียวกับผู้บริหารจะต้องปฏิเสธร้านหรือบริษัทที่จะขอเช่าพื้นที่โรงเรียนเพื่อขายอาหารและเครื่องดื่ม โดยไม่เห็นแก่ประโยชน์ที่ได้ ซึ่งจะส่งผลเสียกับเด็กในระยะยาวยิ่งจะทำให้การทำงานเป็นไปได้ยากมากขึ้น
ขณะเดียวกันแนวทางการส่งเสริมเยาวชนเยาวชน แกนนำ ก็เป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ช่วยรณรงค์ต่อในชุมชนกับพ่อแม่ ผู้ปกครอง ร้านค้า ซึ่งเราได้ส่งเสริมให้ร้านค้าในชุมชนจัดวางขนมบนชั้นแยกตามสี ได้ขนมสีเขียว คือ ทานได้ตลอด ขนมสีเหลืองทานได้แต่อย่าบ่อย และสีแดงทานให้นานนานครั้งหรือไม่กวนเลย ซึ่งขนมสีแดงนั้นทางร้านอาจจะต้องนำไปจัดวางให้ห่างไกลหน่อย
ซึ่งการแยกขนมตามสีนั้นจะทำให้เด็กเข้าใจง่าย เลือกซื้อเลือกกินได้เพราะดูแล้วเข้าใจง่าย เช่นเดียวกันกับการอุดหนุนให้ชุมชนหรือฟื้นอาหารหรือขนมพื้นบ้านที่มีรสชาติหวานน้อยมาให้เด็กรับประทานทดแทนขนมกรุบกรอบหรือการบริโภคผักและผลไม้ให้มากขึ้น
อ่านเพิ่มเติม : คนอ่าวลึก อ่อนหวาน ไร้พุง
ต้นแบบโรงเรียนอ่อนหวานแห่งแรกของชัยบุรี
อย่างเช่นที่โรงเรียนบ้านยวนปลา อำเภอชัยบุรี จังหวัดสุราษฎร์ธานี สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่ประถมศึกษาสุราษฎร์ธานี เขต3 เปิดการเรียนการสอนตั้งแต่ระดับชั้นอนุบาลถึงประถมศึกษา เป็นโรงเรียนแห่งแรกที่ขานรับนโยบาย “โรงเรียนปลอดน้ำอัดลม” ได้รับโดยได้ปรับเปลี่ยนพร้อมทั้งจัดสภาพแวดล้อมให้เอื้อต่อลดบริโภคน้ำตาลจากเครื่องดื่ม น้ำอัดลม และขนมกรุบกรอบ เพื่อลดปัญหาด้านโภชนาการของเด็ก
นายวิสุทธิ์ จันทร์ปานพุ่ม ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านยวนปลา กล่าวถึง การขับเคลื่อนการลดบริโภคน้ำตาลในโรงเรียนว่าอย่างแรก คือการให้ความรู้ความเข้าใจกับเด็กและผู้ปกครองถึงพิษภัยของการดื่มน้ำอัดลม ขนมกรุบกรอบ ต่อมาจึงนำน้ำอัดลมทั้งหมดออกจากโรงเรียน ส่งเสริมให้มีการดื่มน้ำเปล่าทดแทนหรืออย่างมากก็แค่น้ำสมุนไพรสูตรหวานน้อยเท่านั้น ขนมกุบกรอบก็ต้องออกไม่ให้มี ต่อมาคือการขอความร่วมมือจากร้านขายรถเข็น ไม่ให้มาขายที่หน้าโรงเรียนทั้งเช้า-เย็น
“อาหารกลางวันต้องให้เด็กทานอิ่ม เขาจะได้ไม่หิวแล้วไปหาอะไรมากินอีก เราจะทำเมนูอาหารกลางวันตามโปรแกรม Thai School Lunch ลดความหวานมัน เค็ม ตามคุณค่าโภชนาการ เพิ่มผลไม้ตามฤดูกาล ขณะเดียวกันส่งเสริมด้านเกษตร เลี้ยงปลา เพาะเห็ด เพื่อนำวัตถุดิบส่งเข้าครัว ถือเป็นแหล่งผลิตอาหารปลอดภัยให้กับเรา”
ทุกวันหลังเคารพธงชาติ ทางโรงเรียนบ้านยวนปลาจะมีการให้ความรู้การดูแลสุขภาพแก่นักเรียนอยู่เสมอรวมถึงการแปรงฟันเพื่อลดปัญหาฟันผุ เด็กควรจะต้องแปรงฟันหลังอาหารกลางวันทุกครั้ง เพราะจะมีเด็กแกนนำ คอยนำตรวจ จากนั้นเข้าโรงเรียน ในช่วงบ่ายจะต้องมารายงานผลการแปรงฟันให้ครูรับทราบ
“มาตรการต่างๆนอกจากผู้ปกครองประหยัดไม่ต้องเสียค่าขนม เพราะส่วนใหญ่มีฐานะไม่ค่อยดีอยู่แล้ว ยังเป็นผลดีต่อสุขภาพตัวเด็ก ขณะเดียวกันยังลดการบริโภคอาหารที่ไม่ปลอดภัยอีกด้วย”
ด้านนางสาวศิริขวัญ ขวัญแสงมณี เจ้าพนักงานฝ่ายทันตกรรมโรงพยาบาลชัยบุรี กล่าวถึงการผลักดันนโยบายการลดบริโภคน้ำตาลในพื้นที่ว่า ในพื้นที่อำเภอชัยบุรีมีโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการจำนวน 12 แห่งครอบคลุมใน 4 ตำบล แต่ละแห่งจะมุ่งเน้นประเด็นต่างกันโดยให้โรงเรียนแต่ละบริษัทแต่ละแห่งบริหารจัดการกันเองดำเนินการดำเนินโครงการด้วยตัวเอง โดยมีผลลัพธ์คือเด็กจะต้องลดบริโภคน้ำตาลให้ได้
ในส่วนของโรงเรียนบ้านยวนปลาถือเป็นโรงเรียนที่สามารถจัดการกับน้ำอัดลมและขนมกุบกรอบได้อย่างเด็ดขาด และเป็นต้นแบบโรงเรียนอ่อนหวานแห่งแรกของชัยบุรีซึ่งปัจจัยที่ทำให้ประสบความสำเร็จ คือนโยบายและคณะทำงานที่ทำงานต่อเนื่อง
ทั้งนี้โรงพยาบาลจะเข้าไปตรวจสุขภาพทั้งภาวะในช่องปากและภาวะโภชนาการปีละหนึ่งครั้งเป็นอย่างน้อย ซึ่งหากครั้งแรกมีการคัดกรองก็จะมีครั้งที่สองเพื่อมาตรวจประเมินผลอีกครั้งหนึ่ง ปัญหาสุภาพในช่องปากยังพอมีอยู่บ้าง เนื่องจากพ่อแม่ส่วนใหญ่เป็นลูกจ้างมีเวลาพาลูกหลานเข้ารับบริการ ซึ่งแม้ว่าเราจะมีการออกหน่วยเคลื่อนที่แต่เครื่องมือมีจำกัด ทำให้การให้บริการไม่ครอบคลุมได้ทุกอย่าง ทำให้บางอย่างอาจทำให้การรักษาไม่ต่อเนื่อง ก็อาจจะมีการนัดเข้าไปที่โรงพยาบาลเป็นกรณีพิเศษไป
