ป้องกันโรคหัวใจ ด้วย วิตามินบี 12
คนที่มาเข้าคอร์ส “พลิกผันโรคด้วย RD Camp” ต่างป่วยเป็นโรคเรื้อรัง แต่ละคนอยากรู้สาเหตุการป่วย
มีอยู่ท่านหนึ่งกินอาหารมังสวิรัติ แต่ป่วยเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ มีกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน ต้องทำบอลลูน เขาตั้งคำถามในชั้นเรียนเป็นเชิงประท้วงพระเจ้าว่า เขาไม่ดื่มเหล้า ไม่สูบบุหรี่ ไม่กินเนื้อนมไข่และปลา กินแต่ผักแต่หญ้า ทำไมจึงเป็นโรคห้วใจได้ ผมตอบว่า
“ได้สิครับ ถ้าร่างกายขาดวิตามินบี12”
ผู้ที่รักสุขภาพสายฮาร์ดคอร์ หมายถึงผู้ที่โน่นก็ไม่กิน กลัวสกปรก นั่นก็ไม่กิน กลัวบาป แต่เมื่อตรวจพบว่าร่างกายขาดวิตามินก็จะเถียงคอเป็นเอ็น ต้องใช้เวลาอธิบายกันพักใหญ่
วันนี้ผมจะเล่าให้ท่านผู้อ่านฟังในลักษณะการถามตอบนะครับ
Q:ทำไมการทำบุญทำทานโดยไม่กินเนื้อสัตว์ แม้จะช่วยให้ไม่มีภาวะไขมันในเลือดสูง แต่สามารถเป็นโรคหัวใจได้
A:วงการแพทย์ทราบมานานแล้วว่า ในร่างกายมีสารขยะชนิดหนึ่ง เรียกว่าโฮโมซีสเตอีน (Homocysteine) สารชนิดนี้ไม่มีอะไรดี หากสะสมในร่างกายจะเป็นปัจจัยเสี่ยงอิสระที่ก่อโรคหลอดเลือดแดงแข็งได้ คำว่าปัจจัยเสี่ยงอิสระหมายความว่า ไม่ต้องมีปัจจัยเสี่ยงอย่างอื่นเช่น สูบบุหรี่ มีไขมัน ความดัน เบาหวาน ก็สามารถเป็นโรคหัวใจหรือเป็นอัมพาตได้ เพียงมีปริมาณสารโฮโมซีสเตอีนสูง
สารขยะนี้เกิดขึ้นตลอดเวลาจากการเผาผลาญกรดอะมิโนชนิดหนึ่งที่ชื่อเมไทโอนีน (Methionine) จากนั้นร่างกายจะอาศัยวิตามินบี12 ในการเปลี่ยนโฮโมซีสเตอีนซึ่งเป็นของเสียให้กลับไปเป็นเมไทโอนีนซึ่งเป็นกรดอะมิโนชนิดดีใหม่ ดังนั้นหากขาดวิตามินบี12 ร่างกายจะไม่สามารถเปลี่ยนสารโฮโมซีสเตอีนไปเป็นเมโทโอนีนได้ จึงเกิดการคั่งในกระแสเลือด ทำให้เป็นโรคหลอดเลือดได้
นอกจากนี้ ร่างกายยังใช้วิตามินบี12 ในการเปลี่ยนกรดเมทิลมาโลนิก (Methylmalonic acid -MMA) ซึ่งเป็นสารพิษต่อระบบประสาทไปเป็นโมเลกุลเม็ดพลังงานชื่อซัคซินิล-โคเอ (Succinyl-CoA) ที่ใช้ในการสร้างพลังงานให้แก่ร่างกายได้ เมื่อขาดวิตามินบี12 กรดเมทิลมาโลนิกก็จะคั่งในร่างกายเช่นกัน
วงการแพทย์ใช้ระดับโฮโมซีสเตอีนและกรดเมทิลมาโลนิกวินิจฉัยภาวะขาดวิตามินบี12 แทนการเจาะเลือดเพื่อตรวจหาระดับวิตามินบี12 เพราะการหาระดับวิตามินบี 12 ในเลือดมักให้ผลลบเทียม (โดยเฉพาะคนกินมังสวิรัติ) หมายความว่า ระดับวิตามินบี12ในเลือดต่ำ แต่ผลตรวจรายงานว่าไม่ต่ำ
คลิกเพื่ออ่านต่อหน้าถัดไป
Q: ทำไมจึงมาตั้งแง่เฉพาะคนกินมังสวิรัติว่า จะขาดวิตามินบี12 เล่า คนอื่นๆ ที่กินเนื้อนมไข่จะไม่มีวันขาดบ้างหรือไร
A: สาเหตุที่คนเราจะขาดวิตามินบี 12 นั้นมี 3 ประการคือ
- ความแก่ หรือความชรา สถาบันสุขภาพแห่งชาติสหรัฐอเมริกา (IOM) รายงานว่า คนอายุเกิน 50 ปีขึ้นไปทุกคนมีโอกาสขาดวิตามินบี 12 ได้ 10-30 เปอร์เซ็นต์ เพราะแหล่งที่มาทางหนึ่งของวิตามินบี12 ได้จากการสังเคราะห์ของแบคทีเรียในท้อง แต่เมื่อแก่ตัวลง สภาวะในท้องไม่น่ารื่นรมย์ แบคทีเรียจึงลดจำนวนลงไป อีกทั้งระบบทางเดินอาหารก็ดูดซึมวิตามินบี12 ได้น้อยลง ร่างกายจึงขาดวิตามินบี12 ได้ง่าย
ดังนั้นรัฐบาลอเมริกันจึงมีกฎหมายบังคับให้เติมวิตามินบี12 ในอาหารบางชนิด เช่น นมวัวและนมถั่วเหลือง เรียกว่าอาหาร fortified และแนะนำให้คนอายุเกิน 50 ปีทุกคนกินอาหารที่เติมวิตามินบี12 นี้ หรือไม่ก็กินวิตามินบี 12 ชนิดเม็ดเสริม
2. การกินยาเบาหวานเมตฟอร์มิน (metformin) หรือ กลูโคฟาจ (Glucophage) ยาทั้งสองชนิดนี้จะไปรบกวนการดูดซึมวิตามินบี12 นอกจากนี้ 30 เปอร์เซ็นต์ ของคนกินชนิดยานี้ไปนานๆ จะขาดวิตามินบี12 ส่งผลให้เกิดโรคสมองเสื่อมได้ เพราะอาการทางระบบประสาทเป็นอาการอย่างหนึ่งของการขาดวิตามินบี12
3. การกินมังสวิรัตินานหลายปีโดยไม่ได้กินวิตามินบี12 ทดแทน เพราะวิตามินบี12 ไม่มีในพืช ปกติคนเราได้วิตามินชนิดนี้จากอาหารประเภทเนื้อสัตว์
Q: วัวควายแพะแกะที่ไม่กินเนื้อสัตว์กันเลยมันเอาวิตามินบี12 มาจากไหน
A: พืชและสัตว์ต่างก็ไม่ใช่ผู้ผลิตวิตามินบี12 นะครับ ผู้ที่ผลิตและแจกจ่ายที่แท้จริงแต่ผู้เดียวในโลกนี้คือแบคทีเรีย
วัวควายแพะแกะมีวิตามินบี12 เพราะมันกินแบคทีเรียที่ติดจากหญ้า ติดจากดิน อยู่ในน้ำห้วยหนองคลองบึงเข้าไปทุกวัน แบคทีเรียพวกนี้จึงเข้าไปสร้างวิตามินบี12 ในท้อง แล้วเกิดการดูดซึมไปเก็บไว้ในเนื้อตัว
คลิกเพื่ออ่านต่อหน้าถัดไป
Q: การขาดวิตามินบี12 มีอาการอย่างไรบ้าง
A: มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งใน 3 อาการต่อไปนี้
- เป็นโรคหลอดเลือดแดงแข็ง ซึ่งก็คืออัมพาต หรือโรคหัวใจขาดเลือดนั่นแหละ
- เป็นโรคโลหิตจางชนิดเม็ดเลือดโต (Megaloblastic Anemia)
- เป็นโรคปลายประสาทอักเสบและโรคชนิดอื่นของระบบประสาทรวมทั้งโรคสมองเสื่อม
Q: ถ้าขาดวิตามินบี12 ต้องรักษาอย่างไร
A: ขึ้นอยู่กับว่าสาเหตุการขาดวิตามินเกิดจากอะไร ถ้าเกิดจากการกินมังสวิรัติอย่างเข้มงวดหลายปีก็ต้องแก้โดยการกินวิตามินบี12 ชนิดเม็ด เสริมไปด้วยเลย
เนื่องจากบ้านเราไม่มีอาหารเติมวิตามินบี12 (Fortified Food) ขาย จึงต้องใช้วิธีกินวิตามินบี12 ชนิดเม็ดขนาด 10 ไมโครกรัม วันละหนึ่งเม็ดทุกวัน หรือหากขี้เกียจกินบ่อยก็ให้กินขนาด 2,000 ไมโครกรัม สัปดาห์ละเม็ดทุกสัปดาห์
นี่เป็นขนาดที่แนะนำโดยนักวิชาชีพทางการแพทย์และกลุ่มองค์กรที่กินมังสวิรัติ (Health Professionals & Vegan Organizations) ซึ่งผมเห็นว่า สอดคล้องกับคำแนะนำของ IOM จึงถือปฏิบัติตามได้อย่างปลอดภัย คำแนะนำนี้ใช้ได้กับผู้ที่กินมังสวิรัติแบบเข้มข้น (ไม่กินไข่ไม่ดื่มนม) แต่หากขาดวิตามินบี12 เพราะร่างกายดูดซึมวิตามินไม่ได้จะด้วยเหตุสูงอายุหรือป่วยเป็นโรคกระเพาะอาหารอักเสบแบบเหี่ยว (Atrophic Gastritis) ก็ตาม ต้องรักษาโดยการฉีดวิตามินเดือนละครั้ง
Q: ถ้ากินมังสวิรัติสลับกับกินเนื้อสัตว์บ้างเล็กๆ น้อยๆ จะป้องกันการขาดวิตามินบี12 ได้ไหม
A: จะตอบว่าได้ก็ได้ จะตอบว่าไม่ได้ก็ได้ ขึ้นอยู่กับว่าจะเชื่อหลักฐานเรื่องไหน กล่าวคือถ้าดูข้อมูลเชิงระบาดวิทยาของชุมชนคนอายุยืนทั่วโลกซึ่งกินมังสวิรัติยืนพื้นแล้วกินเนื้อสัตว์เล็กๆ น้อยๆนานๆ ครั้ง ประมาณว่า หนึ่งสัปดาห์ได้กินเนื้อสัตว์ขนาดไม่เกินครึ่งฝ่ามือ ก็ไม่เห็นว่า พวกเขาจะขาดวิตามินบี12 แต่อย่างใด
แต่ถ้าดูหลักฐานงานวิจัยเรื่องหนึ่งที่ประเทศเนเธอร์แลนด์ซึ่งนำวัยรุ่นที่กินมังสวิรัติ และกินเนื้อสัตว์ปริมาณเล็กน้อยสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง จำนวน 73 คน มาเจาะเลือด พบว่ามีคนขาดวิตามินบี12 อยู่ถึง 21 เปอร์เซ็นต์
ถ้าเชื่องานวิจัยเรื่องหลังนี้ก็คือการกินมังสวิรัติสลับกับการกินเนื้อสัตว์เล็กน้อยก็ยังมีโอกาสขาดวิตามินบี12 อยู่ จะให้ดีก็ควรกินวิตามินบี 12 เสริมไปเสียเลยดีกว่า
ทั้งหมดคือเรื่องเล่าสุขภาพที่ผมอย่างแบ่งปันครับ
ข้อมูลจาก : นิตยสารชีวจิต
