ดูแลตัวเองอย่างไร ประจำเดือน จึงมาสม่ำเสมอ
อ่านพบในบทความที่คุณหมอเขียนถึง ผลข้างเคียงของยาขับ ประจำเดือน ว่าเป็นปัจจัยเสี่ยงทำให้เกิดเนื้องอกรังไข่ได้ จึงขอเรียนถามว่า ถ้าอยากให้ประจำเดือนมาสม่ำเสมอโดยไม่ต้องกินยาขับประจำเดือน ควรปฏิบัติตัวอย่างไร เพราะอยากดูแลตัวเองด้วยวิธีที่ปลอดภัยและไม่มีผลข้างเคียงค่ะ จากคุณส้มเช้ง อายุ 37 ปี
คุณหมอชัญวลี มีคำตอบ
ประจำเดือน เกิดจาก…เมื่อผู้หญิงเข้าสู่วัยสาวจะมีฮอร์โมนจีเอ็นอาร์เอช (GNRH = Gonadotropin releasing Hormone) จากสมองส่วนไฮโปทาลามัส (Hypothalamus) ส่งคำสั่งมายังต่อมใต้สมอง (Pituitary Gland) ให้หลั่งฮอร์โมนเอฟเอสเอชและแอลเอช (FSH = Follicular Stimulating Hormone, LH = Luteinizing Hormone) ไปยังรังไข่ ทำให้ฟองไข่เจริญเติบโตและมีการตกไข่
ช่วงที่ไข่เจริญเติบโตร่างกายจะผลิตฮอร์โมนเพศหญิงเอสโทรเจนออกมา นอกจากทำให้มีลักษณะเป็นสาวเต็มตัวแล้ว ฮอร์โมนเพศหญิงจะไปกระตุ้นเยื่อบุโพรงมดลูกให้หนาตัว เตรียมพร้อมเป็นที่อยู่ของทารก
หลังจากไข่ตก ถุงรังไข่ที่เหลือจะสร้างฮอร์โมนเพศหญิงโพรเจสเทอโรน ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกมีเลือดและอาหารมาเลี้ยง เยื่อบุมดลูกจะหนานุ่มขึ้นเพื่อเตรียมรับตัวอ่อน แต่หากไม่มีเพศสัมพันธ์จึงไม่เกิดการปฏิสนธิ ทำให้ไม่มีตัวอ่อนมาฝังตัว ฮอร์โมนเอสโทรเจนและโพรเจสเทอโรนก็ลดระดับลง ทำให้เยื่อบุมดลูกขาดเลือดมาเลี้ยงและหลุดออกมาเป็นประจำเดือน
ว่ากันว่าที่ผู้หญิงมีอายุยืนมากกว่าผู้ชายนั้น เพราะมีประจำเดือนคอยบอกความผิดปกตินั่นเอง การที่ประจำเดือนมาปกติ ต้องมีฮอร์โมนเพศปกติ ซึ่งเป็นผลลัพธ์ของการทำงานที่ปกติของสมองส่วนไฮโปทาลามัสต่อมใต้สมอง รังไข่ มดลูก ปากมดลูก และช่องคลอด รวมถึงระบบฮอร์โมนอื่น ๆ เช่น ฮอร์โมนไทรอยด์รวมไปถึงสุขภาพของร่างกายและจิตใจ
ดังนั้นหากมีปัญหาสุขภาพร่างกาย เช่น มีโรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ มีปัญหาสุขภาพจิต เช่น เครียดซึมเศร้า หรือปัญหาทางสูติ - นรีเวช ประจำเดือนก็มักจะผิดปกติ เมื่อไปพบแพทย์รักษาโรคที่ซ่อนเร้นที่ทำให้ประจำเดือนผิดปกติแต่เนิ่น ๆ ผู้หญิงจึงมีอายุยืนยาว
ลักษณะของประจำเดือนปกติ
1. รอบเดือนที่มาแต่ละครั้งเป็นเวลา 28 วันบวกลบ 7 วัน นั่นคือรอบประจำเดือน 21 วันมาครั้ง คือมีประจำเดือนหัวเดือนท้ายเดือนก็ยังถือว่าปกติ ขณะที่รอบประจำเดือน 35 วันมาครั้ง คือเดือนเศษมาครั้งหนึ่งก็ยังถือว่าปกติ
2. เลือดประจำเดือนมาไม่มากเกิน 80 ซีซีต่อหนึ่งรอบเดือน นั่นคือ ใช้ผ้าอนามัยขนาดมาตรฐานไม่เกิน 16 ผืน (ผืนหนึ่งซับเลือดประมาณ 5 ซีซี)
3. ลักษณะของเลือดประจำเดือน เป็นน้ำเลือดสีแดงคล้ำ อาจมีลิ่มเลือด แต่ต้องมีขนาดไม่โตเกินเส้นผ่านศูนย์กลาง 2 เซนติเมตร อาจมีเศษเนื้อซึ่งเป็นเยื่อบุโพรงมดลูกหลุดออกมาปนได้
4. ประจำเดือนมาไม่เกิน 7 วัน โดยทั่วไปจะมา 2 - 5 วัน เฉลี่ย 3 วัน
5. ประจำเดือนที่ปกติจะไม่มีกลิ่น หรือมีกลิ่นคาวเลือดบ้าง แต่ต้องไม่มีกลิ่นเหม็นเน่า
6. เมื่ออายุมากขึ้น (25 ปีขึ้นไป) หรือมีบุตรแล้ว หรือคุมกำเนิดโดยการใช้ฮอร์โมน (ยาคุมกำเนิดชนิดกิน ฉีด ฝัง) ไม่ควรมีอาการปวดประจำเดือน
