สเต็ป 3 : ไข้วิกฤติ รีบพบหมอด่วน
คุณหมอวีรวรรณเล่าถึงจุดสังเกตอาการไข้ที่ถือว่าเข้าข่ายอันตรายและควรไปพบแพทย์ทันที ดังต่อไปนี้
ไข้สูงมากเกิน 40 องศาเซลเซียส เพราะทุก 1 องศาของอุณหภูมิร่างกายที่สูงขึ้น หัวใจจะเต้นเพิ่มขึ้น 15 ครั้งต่อนาที ทำให้การเผาผลาญของร่างกายเพิ่มขึ้น ดังนั้นจึงมีการใช้น้ำและพลังงานในร่างกายเพิ่มขึ้น แต่ผู้ป่วยมักกินอาหารและน้ำได้น้อย คนไข้จึงมักอ่อนเพลียมากนอกจากนี้การเป็นไข้สูงยังอาจเกิดจากการติดเชื้อที่รุนแรงในเด็กอายุน้อยๆ ไข้สูงอาจทำให้ชัก
มีอาการรุนแรงในระบบต่างๆ ร่วมด้วย เช่น มีอาการทางระบบประสาท มีอาการปวดศีรษะมาก ชัก อ่อนแรงหมดสติ ระดับความรู้ตัวเปลี่ยน เช่น สับสน เพ้อซึมลง
ระบบทางเดินหายใจ มีอาการหอบเหนื่อย เจ็บแน่นหน้าอก
ระบบทางเดินอาหาร เช่น กินไม่ได้ คลื่นไส้อาเจียนมาก ตัวเหลือง ปวดท้อง
อาการทางผิวหนัง เช่น เป็นผื่นตามตัว มีผิวหนังส่วนใดส่วนหนึ่งหรือข้อบวมแดงร้อนเป็นพิเศษ
ระบบอื่นๆ เช่น ปัสสาวะ อุจจาระเป็นเลือดหรือเป็นหนอง
อาการไข้ในคนที่ภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรง คุณหมอวีรวรรณแนะนำว่า ถึงแม้ไข้จะไม่สูงหรือมีอาการไม่รุนแรงก็ตาม แต่สำหรับผู้ป่วยบางกลุ่มควรไปพบแพทย์ทันทีที่มีอาการ เช่น คนที่มีโรคประจำตัว ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยากดภูมิหรือยาเคมีบำบัด ผู้สูงอายุที่มีโรคร่วมหลายโรค ผู้ป่วยเบาหวาน?ผู้ติดเชื้อเอชไอวี
กลุ่มผู้ป่วยดังกล่าวข้างต้น แม้จะเป็นไข้แค่ 1 – 2 วันและอาการไม่รุนแรง ก็ควรไปพบแพทย์ทันที เพราะภูมิคุ้มกันไม่ดี
อย่างไรก็ตาม คุณหมอวีรวรรณเน้นย้ำว่า อาการไข้ไม่ได้เป็นอาการเพียงอย่างเดียวที่สามารถบอกถึงการป่วยเป็นโรคใดๆ ได้
“ในรายละเอียดของการสรุปว่าเป็นโรคอะไร ต้องมีรายละเอียดมากกว่านี้ เช่น มาลาเรีย ต้องมีประวัตินำมาก่อน ว่ามีประวัติเข้าป่าหรือไม่และอาการของแต่ละคนไม่เท่ากัน
“ดังนั้น การจะบอกว่าเป็นโรคอะไรต้องเริ่มตั้งแต่ว่า เรามีประวัติไปสัมผัสอะไร ประวัติการใช้ยา ประวัติโรคร่วมเดิม แล้วจึงมาดูอาการว่าเป็นอะไรบ้าง อาการที่แพทย์ตรวจพบคืออะไร ดูปัจจัยอื่นๆ จึงจะสรุปได้”
ดังนั้น เมื่อมีอาการไข้ ต้องหมั่นสังเกตอาการอย่างละเอียด แล้วบอกคุณหมอให้ทราบถึงลักษณะของไข้ที่เป็น และอาการร่วมทุกครั้งเพื่อการรักษาที่ตรงจุดและมีประสิทธิภาพ
ต่อไปเราไปดูวิธีดูแลตัวเองอย่างถูกต้องให้หายไข้เร็วๆ กันค่ะ
ดูแลไข้ให้หายไว
คุณหมอวีรวรรณแนะนำการดูแลไข้เบื้องต้นว่า
“เมื่อเป็นไข้ ให้จดระยะเวลาว่ามีไข้ (อุณหภูมิสูงกว่า 37.5องศาเซลเซียส) วันละกี่รอบ รอบละกี่องศา และมีอาการอย่างไร
“การดูแลเบื้องต้น ให้เช็ดตัวลดไข้ อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่สบายไม่ใส่เสื้อผ้าที่ทำให้ร้อนจนเกินไป หากกินยาให้กินพาราเซตามอลหลีกเลี่ยงกลุ่มยา NSAID เช่น แอสไพรินหรือบรูเฟน (Brufen) แต่ไม่ควรกินยาพาราเซตามอลเกินวันละ 10 เม็ด ซึ่งเท่ากับขนาดยารวม 5 กรัม
“ไม่แนะนำให้ซื้อยา ไม่ว่าจะเป็นยาฆ่าเชื้อ ยาปฏิชีวนะ ยาแก้อักเสบ เพราะไม่ตรงกับโรค เกิดผลข้างเคียงของยา แพ้ยาและเชื้อดื้อยาตามมาได้ ดื่มน้ำให้เพียงพอ เพราะเวลาที่เรามีไข้จะมีการเผาผลาญมาก หากมีอาการรุนแรง ควรไปพบแพทย์”
สำหรับการดูแลไข้ตามศาสตร์แพทย์แผนไทยที่สามารถทำควบคู่กันไปได้ คุณชลาลัย โชคดีศรีจันทร์ แพทย์แผนไทยโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร แนะนำว่า
“อย่างแรกคือสังเกตตัวเองว่าน่าจะเป็นไข้จากอะไร แล้วปรับมูลเหตุการเกิดโรคให้ถูกต้อง เช่น ตากฝนแล้วเป็นไข้ ก็เกิดจากการกระทบเย็น ก็ต้องทำตัวเองให้อบอุ่น
“ดูแลเรื่องอาหารการกินให้ถูกต้องเพื่อปรับธาตุ อย่างเป็นไข้ แนะนำให้กินอาหารรสขม ซึ่งจะมีฤทธิ์เย็น เช่น มะระตำลึง ฟักแฟง แตง อย่ากินอาหารรสร้อน เช่น กลุ่มพริกไทย
เครื่องเทศต่างๆ เพราะจะเป็นการเติมฤทธิ์ร้อนเข้าไปในร่างกาย “เมื่ออุณหภูมิร่างกายลดจนความร้อหมดจากร่างกายไปแล้วจริงๆ คนไข้จะรู้สึกอ่อนเพลีย ช่วงนี้เราเรียกว่าลมปลายไข้จะเป็นช่วงที่เริ่มกินอาหารฤทธิ์ร้อน เช่นเครื่องเทศ ได้ทีละเล็กละน้อย เพื่อช่วยให้ร่างกายกระปรี้กระเปร่า”
คุณชลาลัยยังได้แนะนำ ตำรับยาไทยในตำรับยาสามัญประจำบ้านที่ช่วยรักษาไข้ ดังต่อไปนี้
ยาเขียว ยาขม ยาจันทลีลา
รักษาไข้ตอนเปลี่ยนฤดู เช่นไข้หวัด
ประสะจันทน์แดง
รักษาไข้หวัดใหญ่
ยา 5 ราก
เป็นยากระทุ้งพิษไข้ ใช้รักษาไข้หัด อีสุกอีใสไข้พิษต่างๆ
ยาเขียว
นอกจากเหมาะกับหวัดแล้ว ยังใช้รักษาไข้ที่มาพร้อมกับอาการท้องผูก เพราะเป็นยาที่ช่วยเพิ่มน้ำ ช่วยระบายอุจจาระ ปัสสาวะออก ถ่ายเทความร้อน ทำให้ร่างกายเย็นลง
จาก คอลัมน์เรื่องพิเศษ นิตยสารชีวจิต ฉบับ 312
บทความน่าสนใจอื่นๆ
6 อาหารช่วยคุณต่อสู้กับ โรคหวัด ได้อย่างสบ๊ายสบาย
น้ำขิง ผลไม้ สูตรเด็ดทำง่ายช่วยต้านหวัด!
